Thu hoạch bưởi Năm Roi ở HTX bưởi Năm Roi, xã Mỹ Hòa, huyện Bình Minh (Vĩnh Long). Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN |
Vụ Đông Xuân 2017 - 2018, các tỉnh Nam Bộ chuyển đổi cây trồng trên
đất lúa đạt khoảng 16.500 ha; trong đó, Đồng bằng sông Cửu Long đạt
16.000 ha, Đông Nam Bộ đạt 500 ha.
Cây trồng chuyển đổi chủ yếu là cây ngắn ngày như ngô, lạc, đậu
tương, vừng, rau đậu các loại… và cây ăn quả. Diện tích chuyển đổi trên
đất lúa sang cây ăn quả như cam, bưởi, quýt, nhãn, xoài, chôm chôm,
thanh long, sầu riêng… đang có xu hướng tăng mạnh do hiệu quả kinh tế
cao.
Điển hình, tại Vĩnh Long, hiệu quả kinh tế một số cây ăn quả chuyển
đổi trên đất lúa năm 2017 cho lợi nhuận như: bưởi năm roi gần 670 triệu
đồng/ha/năm, nhãn 465 triệu đồng, xoài 446 triệu đồng, cam sành 370
triệu đồng…
Trong những năm qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các
địa phương đã tập trung chỉ đạo quyết liệt về chuyển đổi cây trồng trồng
trên đất lúa khó khăn nguồn nước. Tuy nhiên, vụ Đông Xuân ở Đồng bằng
sông Cửu Long không phải là mùa vụ chính để chuyển đổi cơ cấu cây trồng
trên đất trồng lúa, nhất là các tỉnh thuộc tiểu vùng phù sa ngọt sông
Tiền, sông Hậu.
Theo Cục Trồng trọt, việc chuyển đổi cây trồng trên đất lúa giúp đa
dạng hóa sản phẩm, phần lớn các cây trồng chuyển đổi có hiệu quả kinh
tế cao hơn trồng lúa, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân. Nông dân
phá thế độc canh cây lúa, luân canh mùa vụ, cải tạo đất và hạn chế sâu
bệnh. Cùng với đó, trước tình trạng biến đổi khí hậu, hạn hán ngày càng
gia tăng, việc chuyển đổi này sẽ giúp tiết kiệm nước tưới.
Tuy nhiên, hiện chưa có quy hoạch tập trung chi tiết cho vùng
chuyển đổi đất lúa để xây dựng hệ thống thủy lợi tưới, tiêu phù hợp. Một
số cây trồng cạn chuyển đổi có lợi thế cạnh tranh yếu do quy mô sản
xuất nhỏ lẻ, cơ giới hoá khó khăn, chi phí lao động và vật tư đầu vào
tăng, giá thành sản xuất cao.
Chuyển đổi cây trồng trên đất lúa còn thiếu liên kết với doanh
nghiệp bao tiêu sản phẩm, chưa tập trung thành vùng sản xuất hàng hóa
lớn, do vậy đầu ra sản phẩm chưa ổn định, chưa đảm bảo khâu tiêu thụ.
Chính sách khuyến khích chuyển đổi cây trồng trên đất lúa chưa mạnh;
trong khi nông dân còn quen với tập quán sản xuất lúa và thiếu lao động
nông nghiệp.