Theo Bloomberg, giá xăng lên xuống theo giá dầu thô, mặc dù không phải lúc nào cũng đồng bộ hoặc tăng giảm ở mức độ giống nhau. Các yếu tố khác cũng khiến giá xăng tăng mạnh là thuế, chi phí lọc dầu và chi phí phân phối, tiếp thị. Ngày 6/4 (giờ Mỹ), các giám đốc điều hành của 6 công ty dầu mỏ sẽ điều trần trước Quốc hội để nói về mức giá xăng đang cao kỷ lục.
Dầu thô
Bơm xăng cho phương tiện tại một trạm xăng ở New York, Mỹ, ngày 8/3/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Yếu tố quyết định nhất với giá bán lẻ xăng dầu là giá dầu thô - nguyên liệu sản xuất xăng. Vào tháng 2, giá dầu thô quyết định 61% giá xăng. Con số này tăng so với mức 53,6% vào năm 2021 và mức trung bình là 54,8% kể từ năm 2012.
Giá dầu thô được tính theo các hợp đồng tương lai giao dịch trên toàn cầu. Do đó, các nguyên tắc cơ bản của thị trường như cung và cầu, các vấn đề địa chính trị, ảnh hưởng theo mùa và kỳ vọng thị trường tác động tới diễn biến hàng ngày của giá dầu. Thông thường, giá xăng bán lẻ phản ánh các diễn biến của giá dầu thô hợp đồng tương lai.
Kế hoạch xả 180 triệu thùng dầu dự trữ của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã khiến giá dầu thô hợp đồng tương lai và giá thị trường thực tế giảm. Tuy nhiên, hai lần xả kho dự trữ dầu chiến lược trước đây không gây ảnh hưởng lâu dài đến giá cả.
Chi phí lọc dầu
Chi phí chế biến xăng khác nhau tùy thuộc vào từng nhà máy lọc dầu cũng như loại dầu thô đang được sử dụng, loại xăng được sản xuất và các thành phần được thêm vào. Ví dụ, bang California yêu cầu loại xăng sạch hơn, nên chi phí sản xuất cao hơn. Nhà máy lọc dầu càng tinh vi thì càng có khả năng biến dầu thô chua, nặng tương đối rẻ thành các sản phẩm tinh lọc có giá trị cao.
Xu hướng theo mùa cũng là một yếu tố. Giá xăng thường tăng cao trong thời gian cao điểm nhu cầu đi lại. Trong những tháng ấm áp, các nhà chức trách yêu cầu cao hơn về thông số kỹ thuật, khiến cho việc sản xuất nhiên liệu đắt hơn, ảnh hưởng nặng hơn tới ví tiền của người tiêu dùng.
Gánh nặng thuế
Bơm xăng cho phương tiện tại một trạm xăng ở New York, Mỹ, ngày 8/3/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Thuế liên bang, bang và địa phương cũng ảnh hưởng đến giá xăng bán lẻ. Mức thuế liên bang là 18,4 xu/gallon, trong khi tổng thuế và phí của bang trung bình là 31,02 xu/gallon kể từ ngày 1/1. Một số bang đã bắt đầu giảm thuế xăng dầu vào tháng trước. Đây là động thái mà chính quyền của Tổng thống Biden đang xem xét ở cấp liên bang.
Chi phí phân phối và tiếp thị
Quá trình sản xuất xăng phức tạp là một chuyện. Đưa xăng tới điểm tiêu thụ cuối cùng là một việc khác. Từ các nhà máy lọc dầu, xăng dầu di chuyển qua mạng lưới hệ thống đường ống đến các đầu mối phân phối trên cả nước Mỹ. Từ đó, xe tải vận chuyển nhiên liệu đến các điểm bán lẻ.
Trước khi phân phối, xăng có thể được pha trộn với các sản phẩm khác, chẳng hạn như alkylate và butan, tùy thuộc vào yếu tố kinh tế và yêu cầu của địa phương. Ethanol cũng được thêm vào xăng ở mức bán buôn, thường ở mức pha trộn 10%, nhưng có thể nhiều hơn. Chính phủ liên bang đặt ra giới hạn thấp hơn đối với ethanol để khuyến khích pha trộn nhiên liệu sinh học và kiểm soát khói bụi.
Giá bán lẻ khác nhau tùy thuộc vào vị trí cửa hàng bán xăng, chi phí chung và chiến lược tiếp thị của chủ trạm xăng.
Tại sao giá tại trạm xăng không giảm nhanh như lúc tăng?
Các nhà bán lẻ xăng dầu có thể chịu một phần giá bán buôn tăng trong thời gian giá tăng đột biến để duy trì tính cạnh tranh. Khi giá bắt đầu giảm, các nhà bán lẻ có thể giảm giá với tỷ lệ nhỏ hơn để bù đắp lợi nhuận mà họ đã mất trong quá trình tăng giá.
Đây là một phần lý do tại sao giá xăng tại trạm xăng không giảm ngay khi giá dầu thô tương lai giảm.