Công nhân vận chuyển gạo tại nhà máy ở Hyderabad, Ấn Độ. Ảnh: AFP/TTXVN
Giá thấp hơn và lượng hàng dự trữ dồi dào đã giúp Ấn Độ trở thành một trong những nước xuất khẩu hàng đầu trên toàn cầu trong thập niên qua và gần đây chiếm gần 40% tổng lượng hàng. Các quốc gia châu Phi như Benin và Senegal nằm trong số những khách hàng mua nhiều nhất.
Tuy nhiên, Thủ tướng Narendra Modi đã nhiều lần thắt chặt các hạn chế đối với việc xuất khẩu nhằm kiềm chế giá gạo trong nước tăng và bảo vệ người tiêu dùng Ấn Độ.
Chuyên gia kinh tế trưởng phụ trách khu vực Ấn Độ và châu Á, không bao gồm Nhật Bản, tại Nomura Holdings Inc., ông Sonal Varma, cho biết chừng nào giá gạo trong nước còn phải đối mặt với sức ép tăng cao, thì những hạn chế xuất khẩu gạo có thể sẽ tiếp tục được duy trì. Thậm chí ngay cả sau cuộc bầu cử, nếu giá gạo trong nước không ổn định, các biện pháp đó có thể được gia hạn.
Ấn Độ đã áp đặt thuế xuất khẩu và mức giá tối thiểu, đồng thời cấm xuất khẩu các loại gạo trắng không thuộc loại basmati. Giá gạo đã tăng lên mức cao nhất trong 15 năm trong tháng 8/2023. Các khách mua từ một số quốc gia nhập khẩu dễ bị tổn thương nhất đã hạn chế mua hàng, còn một số nước tìm kiếm thỏa thuận miễn trừ. Theo Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO), giá gạo trong tháng 10/2023 vẫn cao hơn 24% so với một năm trước.
Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo, ông B.V. Krishna Rao, cho biết chính quyền Thủ tướng Modi muốn đảm bảo có đủ nguồn cung trong nước và giảm bớt tình trạng tăng giá. Theo ông, chính phủ có thể sẽ giữ nguyên các hạn chế xuất khẩu cho đến cuộc bỏ phiếu vào năm 2024.
Sự xuất hiện của hiện tượng thời tiết El Niño có thể làm thắt chặt hơn nữa thị trường gạo toàn cầu, vào thời điểm lượng hàng tồn kho thế giới đang hướng tới năm giảm thứ ba liên tiếp. Chính phủ Thái Lan cho biết sản lượng lúa gạo của nước xuất khẩu lớn thứ hai có thể giảm 6% trong niên vụ 2023-2024 do thời tiết khô hạn.
Thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế ở Washington, ông Joseph Glauber, cho biết Ấn Độ để lại “một lỗ hổng lớn cần lấp đầy”.
Nỗi lo về mùa màng ở Ấn Độ cũng khiến các nhà hoạch định chính sách thận trọng hơn. Theo ước tính của Bộ Nông nghiệp, vụ gieo trồng mùa Hè có thể giảm gần 4% so với năm trước do mưa rải rác.
Việc đảm bảo nguồn cung có sẵn để hỗ trợ chương trình thực phẩm miễn phí của đất nước, mang lại lợi ích cho trên 800 triệu người dân, là ưu tiên hàng đầu của chính phủ. Ông Modi cho biết chương trình này sẽ được kéo dài thêm 5 năm.
Thông báo trên được đưa ra chỉ vài ngày trước chuỗi 5 cuộc bầu cử cấp bang và được xem là thông báo quan trọng trong bối cảnh chi phí thực phẩm tiếp tục tăng. Giá gạo bán lẻ tại New Delhi tăng 18% so với một năm trước đó, trong khi giá lúa mỳ cao hơn 11%.
Người phát ngôn của Bộ Lương thực và thương mại cho biết chính phủ đang liên tục theo dõi giá lương thực và đưa ra quyết định phù hợp về xuất khẩu vào đúng thời điểm, cũng như lưu ý đến lợi ích của người tiêu dùng và của người nông dân.