Anh Audi Melsom khi làm việc tại Australia. Ảnh: SCMP
Cách đây 3 năm, Audi Melsom nghỉ việc tại một trong những đài truyền hình lớn nhất Indonesia là MetroTV để đến Australia. Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc) cho biết, giống như hầu hết người Indonesia khác, Audi Melsom lựa chọn thị thực “Lao động Kỳ nghỉ” của Australia - chương trình dành cho đối tượng từ 18-30 tuổi tại 40 quốc gia được đến Australia làm việc và nghỉ ngơi trong 12 tháng. Hàng năm có đến 5.000 người Indonesia dưới 30 tuổi tham gia chương trình thị thực này.
Khi đặt chân đến Australia, Audi làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, anh hái xoài, dưa hấu, bí ngô tại Vùng Lãnh thổ Bắc, thu hoạch cà chua, mâm xôi ở Queensland, hái nho và sung ở Victoria. Với công việc này, Audi kiếm được từ 14,5 USD đến 25 USD mỗi giờ làm việc. Trong một số trường hợp, anh còn được trả công dựa trên số lượng sản phẩm thu hoạch được.
Hiện nay, Canberra đang đưa ra chương trình thị thực mới để tăng số lượng người nước ngoài đến làm việc tại các nông trại Australia. Bộ trưởng Nông nghiệp Australia David Littleproud cho biết chính phủ nước này sẽ “nhắm đến các quốc gia vốn có thỏa thuận song phương lâu dài với Australia như Philippines, Thái Lan, Singapore, Việt Nam và Hàn Quốc”. Các nước thành viên Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng có thể nằm trong danh sách.
Theo đó, thị thực Nông nghiệp Australia dự kiến là giải pháp dài hạn cho tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực trong lĩnh vực nông nghiệp vốn chiếm 3% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này.
Thị thực Nông nghiệp mới sẽ tạo điều kiện để người lao động làm việc ở Australia trong 3 năm, với yêu cầu bắt buộc là họ phải trở về nước 3 tháng mỗi năm. Không giống như thị thực “Lao động Kỳ nghỉ”, người lao động nước ngoài nếu đồng ý làm việc trong ngành nông nghiệp tối thiểu 3 năm có thể đăng ký Thường trú nhân ở Australia.
Gieo lúa mạch tại một trang trại ở bang Victoria, Australia. Ảnh:: Bloomberg
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng thị thực mới này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bóc lột tại các trang trại ở Australia như trả lương thấp, phí ăn ở đắt đỏ và các công ty tuyển dụng thiếu đạo đức. Liên đoàn Lao động Australia cảnh báo rằng thị thực sẽ “làm trầm trọng thêm tình trạng lạm dụng và bóc lột vốn đã tràn lan” trong lĩnh vực này.
Một báo cáo năm 2020 do các công đoàn và Trung tâm Lao động nhập cư biên soạn có nội dung rằng 80% người lao động tham gia cuộc khảo sát đã bị trả lương thấp. Một cuộc điều tra năm 2018 do Giám sát viên Việc làm Công bằng của Australia thực hiện cho thấy một nửa số doanh nghiệp bị điều tra đã vi phạm luật nơi làm việc, bao gồm lạm dụng mức lương, trả thấp theo giờ và không trả tiền cho thời gian làm việc.
Một vấn đề phổ biến khác là phí ăn ở cho người lao động. Audi chia sẻ rằng đôi khi anh phải trả 109 USD mỗi tuần cho nơi ở gần nông trại vốn không sạch sẽ, tường thủng lỗ chỗ và nhiều côn trùng.
Audi chia sẻ nhiều người giám sát không thương cảm với những lao động mới thiếu kinh nghiệm. Anh kể lại: “Nhiều người bị sa thải chỉ sau 1 ngày. Chúng tôi phải làm việc dưới ánh nắng Mặt Trời 40 độ C. Có thời điểm tôi còn bị chảy máu cam. Nhưng tôi vẫn phải làm việc bởi lo sợ cũng bị sa thải”. Audi đã đăng tải video về trải nghiệm khi làm nông nghiệp ở Australia lên kênh #VLOGSTRALIA trên Youtube và thu hút được hàng nghìn lượt xem.
Với những cơ hội việc làm tốt hơn ở các thành phố, hầu hết người Australia tránh công việc đồng áng. Do vậy, người lao động nhập cư hiện chiếm hầu hết nhân lực trong ngành nông nghiệp Australia với 130.000 người và ít nhất một phần ba trong số những người lao động nhập cư này tham gia chương trình thị thực “Lao động Kỳ nghỉ”. Các chương trình khác được quản lý chặt chẽ hơn chỉ dành cho công dân của các quốc đảo Thái Bình Dương, Papua New Guinea và Timor Leste.
Giáo sư Joanna Howe tại Đại học Adelaide trong năm 2018 nhận định rằng “việc ưu ái một nhóm người lao động nhập cư nhất định thường ít dựa vào tình trạng thiếu nhân lực mà chủ yếu do quan điểm cho rằng nhóm lao động này chấp nhận lương thấp và nghe lời hơn”.
Audi cho rằng người lao động châu Á được ưu ái bởi làm việc năng suất hơn những lao động châu Âu.
Hiệp hội Nông dân Australia ủng hộ việc thành lập một cơ quan phối hợp chịu trách nhiệm về cuộc sống của người lao động nhập cư. Trong khi đó, chính phủ Australia cho biết thị thực mới được thiết kế “dựa trên đàm phán với các quốc gia đối tác” do vậy Canberra sẽ đóng vai trò đảm bảo hiệu quả bảo vệ người lao động.