Ảnh minh họa: Independent
Nhiều năm qua, nhà thần kinh học Alier Marrero ở Moncton, New Brunswick (Canada) khám cho các bệnh nhân có triệu chứng như bệnh Creutzfeldt-Jakob, chứng rối loạn não chết người ảnh hưởng tới 1/1 triệu dân mỗi năm.
Theo tờ Washington Post, bác sĩ Marrero rất bối rối vì xét nghiệm chẩn đoán căn bệnh hiếm trên lại liên tục có kết quả âm tính. Mỗi năm, ngày càng nhiều bệnh nhân có cùng triệu chứng tới gặp ông và ông vẫn chưa tìm được nguyên nhân.
Bác sĩ Marrero và đồng nghiệp cùng các nhà khoa học Canada và khắp thế giới đang phải làm thám tử để xem điều gì gây ra căn bệnh bí ẩn kia. Tới nay, có 48 người ở Moncton và bán đảo Acadian ở New Brunswick gặp các triệu chứng này, trong đó 6 người đã chết.
Tình trạng này tạm được gọi là chùm triệu chứng thần kinh New Brunswick chưa rõ nguyên nhân, ảnh hưởng tới người từ 18 đến 85 tuổi. Các triệu chứng bắt đầu xuất hiện từ năm 2018 và kéo dài đối với nhiều người, nhưng có một ca mắc từ năm 2015 và đến năm 2020 mới được xác định.
Ông Marrero, làm việc tại Trung tâm Bệnh viện Đại học Dr. Georges-L.-Dumont ở Moncton, nói về căn bệnh lạ: “Bệnh nhân chịu đựng những điều khủng khiếp, vì nó vượt ngoài thể xác. Họ còn chịu đựng vấn đề tâm thần học thần kinh và đạo đức mà dùng thuốc chỉ giảm nhẹ một phần”.
Ông Marrero kể về một bệnh nhân 75 tuổi khỏe mạnh nhập viện cấp cứu ở Dumont hồi tháng 6/2020. Trong nhiều tháng liền, bà giảm cân không lý do, cơ thể có cảm giác run rẩy, chân nặng nề, tay run không kiểm soát. Bà sợ hãi tới mức không biết sau khi đi ngủ hàng đêm thì có tỉnh dậy vào hôm sau không, có thể đi và nói được không.
Các bệnh nhân trải qua hàng loạt triệu chứng, thường bắt đầu bằng chứng lo âu không điển hình, trầm cảm, đau cơ hoặc co thắt. Sau đó, họ bị rối loạn giấc ngủ, mất ngủ nghiêm trọng tới mức chỉ ngủ được vài đêm/tuần hoặc không ngủ nổi, cho dù dùng thuốc. Não họ bị teo đi.
Nhiều người còn bị mắt mờ, gặp vấn đề trí nhớ, răng va vào nhau liên tục, rụng tóc, mất thăng bằng. Một số bị co giật cơ không kiểm soát. Có người sụt cân nhanh chóng, không rõ lý do, và bị teo cơ. Một số người gặp giấc mơ ảo giác khiến họ sợ ngủ hoặc ảo giác xúc giác khiến họ cảm thấy như có côn trùng bò lên người. Thậm chí, có người còn gặp triệu chứng khiến họ cho rằng người thân trong gia đình là kẻ mạo danh.
Ông Michael Strong, nhà thần kinh học tại Viện Nghiên cứu Sức khỏe Canada, cho biết ông chưa từng chứng kiến các đặc điểm nào như vậy.
Hình ảnh quét não. Ảnh: Alamy
Chùm ca bệnh não khó hiểu này do hệ thống giám sát bệnh Creutzfeldt-Jakob (CJD) của cơ quan y tế công cộng liên bang Canada phát hiện ra. Tuy nhiên, họ chỉ xác nhận bệnh CJD ở vài người, số còn lại chưa được xác định. Từ năm 1998 tới nay, hệ thống này mới xác định được 36 ca CJD ở New Brunswick.
Do trung tâm không theo dõi các các bệnh không xác định là CJD nên các bác sĩ buộc phải tự tìm cách chẩn đoán khác cho số bệnh nhân này.
Từ năm 2018, bệnh nhân có triệu chứng liên tục xuất hiện. Năm 2019, có 11 ca ở New Brunswick. Năm 2020, có 24 ca. Ông Marrero và đồng nghiệp cho rằng họ có thể đang đối mặt với một căn bệnh mới.
Các nhà khoa học cho rằng hội chứng này có giai đoạn ủ bệnh tới 2 năm. Họ đang tìm kiếm mọi manh mối, từ môi trường, lịch sử đi lại tới chế độ ăn, để xác định nguyên nhân.
Ông Marrero đã xét nghiệm máu các bệnh nhân và kiểm tra xem họ có mắc các bệnh truyền nhiễm từ động vật không. Ông cũng tìm kiếm dấu hiệu rối loạn tự miễn, bệnh chuyển hóa, ung thư. Bệnh nhân của ông được xét nghiệm gien. Tất cả đều không giúp ông tìm ra câu trả lời.
Khám nghiệm não của ba bệnh nhân tử vong cũng không cho ông biết thêm gì về căn bệnh. Ông Marrero đang xét nghiệm phân tử cho các mẫu bệnh phẩm.
Một giải thiết là hội chứng này đều là dấu hiệu của chứng rối loạn prion mới, tức là bệnh của các protein bất thường về cấu trúc. Một giả thiết khác là do phơi nhiễm với độc tố trong môi trường. Một độc tố đang được điều tra là beta-Methylamino-L-alanine do vi khuẩn lam gây ra. Một độc tố nữa cũng được điều tra là axit domoic thường do một số loại tảo tạo ra.
Tại Caraquet, thị trấn có 4.200 dân ở bán đảo Acadian, Thị trưởng Kevin Hache cho biết người dân rất sốc khi biết có căn bệnh này ở bên ngoài mà không ai biết gì về nó, không ai biết nó từ đâu tới và làm gì để bảo vệ bản thân.
Hệ thống giám sát CJD đã điều tra bệnh này từ tháng 12/2020 và có định nghĩa sơ bộ hồi tháng 1/2021. Tuy nhiên, người dân mãi tới giữa tháng 3 mới biết về chùm ca bệnh qua báo chí.
Trong khi đó, ông Marrero cố gắng tỏ ra lạc quan với các bệnh nhân và gia đình. Ông nói: “Sợ hãi là điều có thể hiểu được. Nhưng chúng tôi đang làm việc với hy vọng tìm ra căn nguyên”.