Vaccine ngừa COVID-19 được phân phối theo cơ chế COVAX tại làng Salem, phía đông thành phố Nablus, Bờ Tây, ngày 17/3/2021. Ảnh: THX/TTXVN
Lệnh cấm xuất khẩu trên đã làm nghiêm trọng thêm các vấn đề mà COVAX đang phải đối mặt như các sự cố liên quan đến sản xuất hay tình trạng thiếu ngân sách đóng góp từ các nước giàu. Động thái mới này khiến 64 nước nghèo phụ thuộc vào COVAX càng bị bỏ lại đằng sau trong cuộc đua tiêm vaccine toàn cầu, làm gia tăng sự bất công về vaccine và phức tạp hóa các nỗ lực toàn cầu nhằm ngăn chặn virus SARS-CoV-2, bao gồm các biến thể có khả năng lây lan nhanh.
Theo kế hoạch, Viện Serum phải giao 90 triệu liều vaccine cho COVAX trong tháng 3 và tháng 4 nhưng Ấn Độ đã tạm dừng các hoạt động xuất khẩu để ưu tiên nhu cầu trong nước trong bối cảnh số ca mắc mới đang gia tăng. Hiện chưa rõ lượng vaccine mà Ấn Độ định giữ lại để sử dụng trong nước. Tuy nhiên, tại Indonesia, quan chức Bộ Y tế Siti Nadia Tarmizi cho biết 10,3 triệu liều vaccine từ COVAX có thể sẽ bị chậm giao đến tháng 5. Trong khi đó, Hàn Quốc xác nhận sẽ chỉ nhận được 432.000 liều trong số 690.000 liều đã được cam kết từ COVAX và việc giao số vaccine này sẽ bị lùi đến tuần thứ 3 của tháng 4.
Về phần mình, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã quyết định nới lỏng các hạn chế của chính phủ để cho phép các công ty tư nhân nhập khẩu vaccine, với mong muốn rằng họ có thể có được nguồn cung bằng bất kể giá nào trong bối cảnh đất nước đang nỗ lực tìm cách kiềm chế dịch.
Ấn Độ không cung cấp chi tiết về thời gian áp dụng lệnh cấm xuất khẩu vaccine, tuy nhiên Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), một đối tác phân phối của COVAX, thông báo việc giao hàng dự kiến sẽ được nối lại vào tháng 5. Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết COVAX cần 10 triệu liều khẩn cấp để lấp chỗ trống trên, WHO đang thảo luận với một số nước để bù đắp vào sự thiếu hụt vaccine và "đã có một số dấu hiệu tích cực".
Theo số liệu của UNICEF công bố ngày 30/3, Ấn Độ đã được nhận hơn 1/3 trong tổng số gần 28 triệu liều vaccine của hãng AstraZeneca theo cơ chế COVAX, mức nhiều nhất trong số các nước đã cam kết tham gia cơ chế này. Liên quan đến việc này, Liên minh Vaccine toàn cầu (Gavi), một đối tác của WHO trong COVAX, cho biết Ấn Độ đã được nhận một lượng lớn ngay từ đầu một phần vì họ đã cấp phép sử dụng vaccine này trước cả khi WHO phê chuẩn.
Châu Phi phụ thuộc rất lớn vào COVAX và gần như toàn bộ 89 triệu liều mà châu lục này có thể được nhận qua COVAX trong quý I là vaccine của hãng AstraZeneca sản xuất tại Ấn Độ. Theo một thống kê của hãng tin Reuters, đến nay chỉ 15 triệu liều được giao cho châu Phi. Thống kê của Reuters cũng cho thấy 63% người được tiêm ít nhất một liều vaccine là người ở các nước có thu nhập cao, hơn 45% là người Anh, trong khi con số này ở Nam Phi chỉ là 0,4%.