Kongkaew Vonusak mỉm cười khi hồi tưởng về thời điểm các nhà đầu tư người Trung Quốc đặt chân đến ngôi làng yên bình của ông tại miền Bắc Lào năm 2014. Nhà đầu tư Trung Quốc hứa hẹn với người dân làng sẽ chi 720 USD cho mỗi hecta đất họ thuê. Ông Kongkaew (59 tuổi), vốn là trưởng làng, cho biết các nhà đầu tư Trung Quốc ngỏ ý muốn trồng chuối trên những mảnh đất này.
Một đồn điền chuối của Trung Quốc tại tỉnh Bokeo, Lào. Ảnh: Reuters |
Đối với người dân cùng làng ông Kongkaew, đó là lời đề nghị hậu hĩnh và họ đã gật đầu đồng ý. Tuy nhiên, 3 năm sau khi những đồn điền chuối của người Trung Quốc phát triển khắp nơi đây, không phải người dân địa phương nào cũng mỉm cười.
Hãng thông tấn Reuters (Anh) cho biết mặc dù Trung Quốc đã đem cơ hội việc làm đến vùng phía Bắc Lào nhưng kèm theo đó là những đồn điền chuối luôn chìm trong thuốc trừ sâu và chất hóa học.
Hầu hết chuối trồng tại các đồn điền này thuộc giống Cavendish, được người tiêu dùng ưa chuộng nhưng có sức đề kháng kém với bệnh hại cây. Do vậy, người lao động tại các đồn điền chuối thường phun thuốc trừ sâu, đồng thời diệt cỏ bằng loại hóa chất như paraquat. Reuters cho biết Liên minh châu Âu và nhiều quốc gia, trong đó có Lào, đã cấm sử dụng paraquat. Ngoài ra, những buồng chuối sau khi thu hoạch cũng được ngâm trong thuốc diệt nấm để bảo quản cho hành trình đến Trung Quốc.
Chuối ngâm trong hóa chất tại một công ty Trung Quốc ở tỉnh Bokeo. Ảnh: Reuters |
Năm 2016, Chính phủ Lào đã cấm mở thêm những đồn điền trồng chuối mới sau phát hiện rằng việc sử dụng thuốc trừ sâu “vô tội vạ” đã khiến nhiều người lao động đổ bệnh, đồng thời gây ô nhiễm nguồn nước địa phương.
Trong một nghiên cứu do Viện Nông Lâm nghiệp Quốc gia Lào thực hiện năm 2016, có tới 63% công nhân tại các đồn điền chuối của nhà đầu tư Trung Quốc nằm ở phía Bắc quốc gia này đã mắc bệnh trong thời gian chỉ 6 tháng làm việc.
Những người dân tại làng của ông Kongkaew không hề làm việc ở các đồn điền chuối và cũng chẳng bén mảng đến đó khi thuốc trừ sâu và chất hóa học được phun. Họ thậm chí còn ngừng đánh bắt cá ở con sông lân cận các vườn chuối do lo sợ nước ở đó đã bị ô nhiễm bởi hóa chất từ đồn điền trồng chuối.
Theo tờ Laotiantimes, mặc dù các công nhân tại đồn điền chuối có đeo khẩu trang khi phun thuốc trừ sâu nhưng điều đó vẫn chưa đủ. Họ hay bị đau đầu, buồn nôn, mắc bệnh gan. Ngoài ra, hóa chất còn nhiễm sang người thân của họ.
Nhiều người không hề làm việc trong các đồn điền chuối nhưng cũng trở thành nạn nhân của loại hóa chất độc hại. Đã có trường hợp trẻ em bị sốt cao, tiêu chảy và nôn ra máu. Các bác sĩ cho biết kết quả kiểm tra y tế đã phát hiện phổi của những người bị ảnh hưởng đều tổn thương do thuốc trừ sâu độc hại.
Một người lao động trong đồn điền chuối của Trung Quốc tại Bokeo. Ảnh: Reuters |
Reuters dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng cho biết chưa nhận thấy những vấn đề nghiêm trọng của việc Trung Quốc trồng chuối tại Lào.
Người dân Lào trong khi đó khẳng định các nhà đầu tư người Trung Quốc đã qua lại dọc khu vực biên giới từ năm 2010 do tình trạng thiếu đất trồng chuối tại quê nhà. Nhiều trong số này đã hướng đến Bokeo, tỉnh có diện tích nhỏ nhất và ít dân số nhất tại Lào. Trong những năm sau đó, xuất khẩu chuối của Lào đã tăng gấp 10 và một nửa trong số này được chuyển đến Trung Quốc.
Những người Lào làm việc tại các đồn điền chuối có thể kiếm được trung bình 10 USD/ngày. Tuy nhiên, họ cũng liên tục phải tiếp xúc với các chất hóa học độc hại.
Trong năm 2017, Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith đã bày tỏ lo ngại về lượng hóa chất sử dụng trên các đồn điền trồng chuối của Trung Quốc tại Lào.