Ba đồng sáng lập VUKN Warwick Morris (ngoài cùng bên trái), Chapman (thứ 3 từ trái) và Paul Smith (thứ 2 từ phải) cùng Đại sứ Vũ Quang Minh. Ảnh tư liệu VUKN
Thành quả này đến từ những nỗ lực không ngừng trong nhiều năm của hai chính phủ trong việc thúc đẩy các quan hệ chính trị và kinh tế và của các tổ chức, cá nhân tâm huyết thúc đẩy quan hệ tốt đẹp giữa hai nước thông qua việc tăng cường giao lưu nhân dân, trong đó có phần đóng góp nhỏ bé nhưng không kém phần quan trọng của Mạng lưới Hữu nghị Việt Nam - Anh (VUKN), một tổ chức hợp tác song phương được thành lập khi Việt Nam vẫn còn xa lạ với nhiều người dân Anh.
Quá trình hình thành và phát triển của VUKN là câu chuyện về những người bạn Anh đầy nhiệt huyết, tận tâm, hết lòng xây dựng và vun đắp cho tình hữu nghị và quan hệ hợp tác giữa hai đất nước, hai dân tộc.
Được thành lập vào đầu năm 2013 bởi nghị sĩ Ben Chapman, cựu Chủ tịch Nhóm nghị sĩ liên đảng quan tâm tới Việt Nam (APPG); cựu Đại sứ Việt Nam tại Anh Warwick Morris và nhà sáng lập Tập đoàn phần mềm NashTech - ông Paul Smith, VUKN ban đầu nhằm nâng cao hiểu biết về Việt Nam tại Anh, kết nối doanh nghiệp và người dân hai nước trong bối cảnh quan hệ song phương bước vào giai đoạn phát triển mới với việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược vào năm 2010.
Ý tưởng thành lập một tổ chức hợp tác song phương tại Anh hình thành khi Đại sứ Warwick Morris bắt đầu nhiệm kỳ công tác tại Việt Nam vào năm 2003. Nhà ngoại giao kỳ cựu với gần 40 năm gắn bó trong nghề và được nhận Huân chương Hoàng gia (OBE) cho những đóng góp trong quan hệ của Anh với Việt Nam và Hàn Quốc nhớ lại: “Tôi đã có 3 năm làm việc đầy thú vị tại Việt Nam. Tuy nhiên, ngay lúc đó, tôi đã nhận thấy chưa có một tổ chức nào tại Anh hoạt động để khai thác tiềm năng hợp tác với Việt Nam, quốc gia có dân số lớn thứ 13 trên thế giới và là nền kinh tế đang tăng trưởng, nhưng lại chưa được biết đến tại Anh.”
Điều này thôi thúc nhà ngoại giao tâm huyết với Việt Nam gặp Đại sứ Việt Nam tại Anh khi đó là ông Trần Quang Hoan vào tháng 6/2011, chia sẻ sự cần thiết thành lập một tổ chức hợp tác song phương khi quan hệ hai nước đang phát triển nhanh chóng. Thời điểm đó, ông Warwick Morris đã rời ngành ngoại giao 5 năm song nhiệt huyết của ông đối với Việt Nam không hề vơi bớt.
Sáng kiến của cựu Đại sứ Warwick Morris nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của Đại sứ Trần Quang Hoan và người kế nhiệm, Đại sứ Vũ Quang Minh (hiện là Đại sứ Việt Nam tại CHLB Đức) và Phó Đại sứ Lê Thị Thu Hằng (hiện là Thứ trưởng Bộ Ngoại giao). Đại sứ Vũ Quang Minh sau đó liên hệ với nghị sĩ Ben Chapman, vị Chủ tịch APPG đầu tiên và là người đóng góp cho việc thiết lập thỏa thuận hợp tác giữa Quốc hội hai nước, đề nghị ông làm chủ tịch sáng lập của tổ chức.
Ông Ben Chapman rất hứng khởi với sáng kiến này vì thời điểm đó, mặc dù có quan hệ tốt đẹp và cùng tham gia nhiều tổ chức đa phương, Việt Nam và Anh chưa đạt tới quan hệ mật thiết và sâu rộng như hiện tại. Ông nhận thấy sự cần thiết thành lập một một tổ chức phi chính phủ, phi chính trị tại Anh có thể tích hợp và phát huy sức mạnh các mối liên hệ với Việt Nam thông qua các liên hiệp, hội hữu nghị, tổ chức từ thiện, các mối quan hệ của chính phủ trong lĩnh vực giáo dục, thương mại, đầu tư... để phát triển quan hệ song phương toàn diện hướng tới tương lai.
Thượng nghị sĩ Lord Swire, khi đó là Thứ trưởng phụ trách châu Á tại Bộ Ngoại giao Anh, hoàn toàn ủng hộ sáng kiến này vì ông tin một tổ chức như VUKN đóng vai trò quan trọng trong việc làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa hai nước, đặc biệt là quan hệ ngoại giao nhân dân trong các lĩnh vực như giáo dục, kinh doanh và văn hóa.
Sau đó, Paul Smith, nhà sáng lập tập đoàn phần mềm NashTech, với hàng chục năm kinh nghiệm kinh doanh, bao gồm kinh doanh ở Việt Nam, tham gia mạng lưới, cùng với Warwick trở thành Phó chủ tịch VUKN và giữ vị trí này cho tới năm 2022. Kinh nghiệm kinh doanh của Paul đóng góp rất lớn cho Mạng lưới.
Vậy là VUKN ra đời với tâm huyết của ba tình nguyện viên sáng lập cũng là 3 thành viên Ban điều hành đúng thời điểm để hỗ trợ và thúc đẩy mối quan hệ chiến lược được hai nước thiết lập vào năm 2010.
Những ngày đầu hoạt động, mạng lưới gặp nhiều khó khăn bởi đây tổ chức hoạt động và điều hành bởi các tình nguyện viên, mô hình mà ba nhà đồng sáng lập tin rằng là cách tốt nhất để thuyết phục các nhà tài trợ, theo ông Ben Chapman.
Tham gia Ban chấp hành mạng lưới từ những ngày đầu với vai trò Phó Chủ tịch (6 năm), sau đó trở thành Chủ tịch cho tới tháng 3/2023, ông Warwick Morris chia sẻ những thách thức mà các thành viên sáng lập phải đối mặt, đặc biệt là việc thu hút các tình nguyện viên vì không dễ tìm được những người hiểu biết về Việt Nam đồng thời sẵn sàng dành thời gian và công sức cho những hoạt động bận rộn của mạng lưới trong khi vẫn đi làm toàn thời gian. Thêm vào đó, việc tìm nguồn tài trợ cũng không dễ dàng tại thời điểm Việt Nam vẫn còn rất mới mẻ với các doanh nghiệp Anh.
Tuy nhiên, với nỗ lực lớn của ba nhà đồng sáng lập, mỗi người có thế mạnh riêng với các mối quan hệ trong nghị viện, ngành ngoại giao và cộng đồng doanh nghiệp, cùng với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Việt Nam tại Anh, Đại sứ quán Anh và Tổng lãnh sự Anh tại Việt Nam, Phòng Thương mại Anh và các quan chức, chính trị gia hai nước, VUKN đã vượt qua những thách thức này, từng bước phát triển lớn mạnh, ngày càng thu hút nhiều tình nguyện viên cũng như sự tài trợ của nhiều doanh nghiệp lớn của Anh và Việt Nam, như NashTech, Prudential, Arup, KMPG, Dragon Capital, Vietnam Airlines…
Theo đồng sáng lập và cựu Phó Chủ tịch Paul Smith, một doanh nhân có tình cảm đặc biệt với Việt Nam, là một tổ chức hoàn toàn tình nguyện và không nhận tài trợ từ chính phủ, VUKN có thể tự hào về những thành tựu trong hành trình 10 năm của mình. Bắt đầu từ con số 0 với ba tình nguyện viên, mạng lưới hiện thu hút 500 thành viên tham gia, trở thành cầu nối quan trọng giữa doanh nghiệp hai nước, quảng bá “thương hiệu Việt Nam” tại Anh, thúc đẩy thương mại, đồng thời tạo chất xúc tác cho các mối quan hệ thương mại song phương và xây dựng nền tảng thương mại bền vững cho tương lai.
VUKN cũng đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ các chuyến thăm Anh của các đoàn Việt Nam, cũng như hỗ trợ các đại sứ và tổng lãnh sự Anh tại Việt Nam.
Trong 10 năm hoạt động, VUKN đã tổ chức gần 60 sự kiện song phương trong nhiều lĩnh vực, thu hút hơn 3.000 lượt đại diện doanh nghiệp Anh tới các sự kiện, trong đó có hội thảo Nữ Doanh nhân Việt Nam - Anh vào tháng 10/2019 với sự tham dự của 200 đại biểu, là sự kiện đầu tiên tổ chức tại Anh nhằm đề cao vai trò của phụ nữ trong việc thúc đẩy quan hệ hai nước. Hai sự kiện thường niên của VUKN được tổ chức tại Thượng viện Anh: Tiệc trưa mùa Hè và Tiệc tối mùa Đông với sự tham dự của các diễn giả, là các quan chức cấp cao của Anh, thu hút rất đông các thành viên tham gia bởi hoạt động này giúp họ kết nối và tìm kiếm cơ hội hợp tác. Trong thời gian đại dịch COVID-19, VUKN vẫn tích cực hoạt động, duy trì sự kết nối giữa các thành viên trong mạng lưới và các đối tác Việt Nam bằng cách tổ chức hàng loạt hội thảo trực tuyến về giáo dục, thương mại, kinh tế… với sự tham gia của các quan chức cấp cao và các nhà ngoại giao, các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp hai nước, trong đó có đại diện của các hiệp hội người Việt tại Anh. Theo ông Warwick Morris, đây là một dấu hiệu tích cực cho thấy sự phát triển ngày càng tăng của mối quan hệ song phương. VUKN cũng vận động quyên góp cho các tổ chức từ thiện, các tổ chức phi chính phủ của Việt Nam, trong đó có Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Hội Nạn nhân chất độc màu da cam và Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, và các tổ chức từ thiện của Anh hoạt động tại Việt Nam như Saigon Children’s Charity, Facing the World and the Christina Noble Children’s Foundation.
Mạng lưới cũng tổ chức các sự kiện văn hóa nhằm tăng cường sự hiểu biết về đất nước, con người Việt Nam, trong đó nổi bật là buổi hòa nhạc tại London vào ngày 7/9 với sự trình diễn của các nghệ sĩ nổi tiếng của Việt Nam và nước ngoài. Đây là sự kiện ý nghĩa đánh dấu chặng đường 10 năm của mạng lưới và kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Anh, theo phương châm phát triển quan hệ ngoại giao nhân dân ngày càng sâu sắc giữa hai dân tộc, theo lời của Chủ tịch VUKN đương nhiệm Mark Kent. Ông Mark Kent là Chủ tịch Hiệp hội Whisky Scotland và cũng là cựu Đại sứ Anh tại Việt Nam.
VUKN cũng đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ các chuyến thăm Anh của các đoàn Việt Nam, cũng như hỗ trợ các đại sứ và tổng lãnh sự Anh tại Việt Nam.
Trên hết, mạng lưới đã trở thành một địa chỉ tin cậy cho các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân tại Anh muốn tìm hiểu về đất nước, con người Việt Nam nói chung và các cơ hội hợp tác đầu tư, kinh doanh nói riêng, góp phần không nhỏ đưa Việt Nam đến nước Anh với hình ảnh một đất nước hiện đại, thân thiện, một điểm đến du lịch hấp dẫn và một nền kinh tế phát triển nhanh với nhiều cơ hội đầu tư.
10 năm gắn bó với VUKN đã để lại cho cựu Chủ tịch Warwick Morris nhiều kỷ niệm đẹp, đặc biệt là hai chuyến thăm Việt Nam của các thành viên Ban chấp hành mạng lưới vào những năm đầu thành lập nhằm giới thiệu về tổ chức và xây dựng quan hệ với các đối tác Việt Nam. Ông nhớ lại, với kinh phí hạn hẹp, việc tổ chức hai chuyến đi không dễ dàng. Vì vậy ông đặc biệt cảm kích với sự giúp đỡ của Đại sứ quán Việt Nam tại Anh đã thu xếp nơi ở miễn phí và hãng hàng không Vietnam Airlines hỗ trợ giảm giá vé, giúp đoàn có chuyến thăm rất thành công với các cuộc gặp nhiều quan chức cao cấp của Chính phủ Việt Nam và các doanh nghiệp Việt Nam và Anh, đặc biệt là việc ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Hội Hữu nghị Việt Nam - Anh.
Mặc dù đôi khi cảm thấy mệt mỏi, áp lực do thiếu thời gian vì ông vẫn có công việc toàn thời gian của riêng mình, Warwick Morris chia sẻ cá nhân ông thực sự vui vì được là một phần của mạng lưới và cảm thấy biết ơn vì những người đã đóng góp cho hoạt động của tổ chức.
Ông Warwick Morris chia sẻ cá nhân ông thực sự vui vì được là một phần của mạng lưới mặc dù công việc tình nguyện đôi khi mang đến những giây phút mệt mỏi, áp lực khi nhiều lúc phải làm việc thâu đêm hoặc vào cuối tuần. Và cả những thất vọng khi công việc bị đình trệ do một số thành viên không có đủ thời gian dành cho hoạt động của tổ chức.
Vị cựu Chủ tịch VUKN tin rằng những người bận rộn nhất vẫn có thể dành thời gian cho công việc mà họ đặt trọn niềm tin. Chính niềm tin vào tầm quan trọng của mối quan hệ giữa hai đất nước, vào sự cần thiết phải làm nhiều hơn nữa vì lợi ích của hai dân tộc là động lực để những tình nguyện viên như các ông Ben Chapman, Warwick Morris, Paul Smith và nhiều người bạn Anh và Việt Nam khác cống hiến, vun đắp cho mối quan hệ hợp tác và tình hữu nghị Việt Nam - Anh đạt được những thành tựu như ngày nay.