Chính phủ Haiti đối mặt tương lai bất ổn sau vụ bạo loạn cuối tuần

Tương lai của chính phủ Haiti dường như ngày càng phải đối mặt với sự bất ổn vào ngày 4/3, sau khi các băng nhóm vũ trang tấn công sân bay quốc tế của đất nước và giải thoát hơn 3.800 tù nhân vào cuối tuần trước trong một nỗ lực nhằm lật đổ Thủ tướng Ariel Henry.

Theo báo Anh The Guardian, tối 3/3 các quan chức Haiti đã ban bố tình trạng khẩn cấp kéo dài 3 ngày và áp đặt lệnh giới nghiêm hàng đêm nhằm xoa dịu tình trạng bất ổn ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, lực lượng cảnh sát không thể trấn áp các băng nhóm và những người đứng đầu đất nước, bao gồm Thủ tướng Henry đang không ở trong nước. Lực lượng cảnh sát Haiti chỉ có khoảng 9.000 sĩ quan và những người này cũng đang rời bỏ lực lượng nhanh chóng.

Các biện pháp trên được đưa ra một ngày sau khi Haiti trải qua ngày cuối tuần chết chóc nhất trong vòng xoáy bạo lực ở nước này. Tình hình bất ổn tại Haiti đã khiến Mỹ phải khuyến cáo công dân nước mình rời đi càng sớm càng tốt và Canada phải tạm thời đóng cửa đại sứ quán của mình. Đại sứ quán Pháp cho biết họ đã tạm ngừng các dịch vụ cấp thị thực.

Nhưng chỉ vài giờ sau lệnh tình trạng khẩn cấp, các tay súng được trang bị vũ khí hạng nặng đã phát động một cuộc tấn công mới vào sân bay then chốt của đất nước, đọ súng với cảnh sát và binh lính.

Jimmy Chérizier, cựu sĩ quan cảnh sát được biết đến với bí danh Barbecue, hiện điều hành một liên minh các băng đảng, đã nhận trách nhiệm về các vụ tấn công. Người này cho biết mục tiêu của các băng nhóm là bắt cảnh sát trưởng Haiti và các bộ trưởng chính phủ, đồng thời ngăn chặn sự trở lại của Thủ tướng Henry.

Ít nhất 9 người, trong đó có 4 cảnh sát, đã thiệt mạng kể từ ngày 29/2. Các cơ sở bị tấn công bao gồm đồn cảnh sát, sân bay quốc tế và sân vận động bóng đá quốc gia.

Liên hợp quốc ước tính khoảng 15.000 người đã buộc phải tháo chạy trước bạo lực trong 3 ngày tính đến ngày 2/3.

Các nhà phân tích cho biết vụ hàng loạt tên tội phạm và các thủ lĩnh băng nhóm vượt ngục là màn phô trương vũ lực trắng trợn của các băng đảng đường phố và là thời điểm quan trọng để cộng đồng quốc tế ủng hộ chính phủ và lập lại trật tự ở quốc gia Caribe này.

Diego Da Rin, nhà phân tích Haiti tại International Crisis, cho biết: “Chúng ta có thể đang chứng kiến ​​một bước ngoặt ngay lúc này, khi các băng đảng dường như đang hợp lực để lật đổ chính phủ và gửi thông điệp đe dọa đến các chính trị gia đang vắng mặt. Các băng đảng đang cho thấy chúng có thể khiến Haiti đứng vững bất cứ khi nào chúng muốn”.

Haiti rơi vào tình trạng hỗn loạn hơn bao giờ hết kể từ khi Tổng thống Jovenel Moïse bị ám sát vào tháng 7/2021, khiến Thủ tướng Ariel Henry trở thành lãnh đạo lâm thời của đất nước.

Theo Liên hợp quốc, hơn 8.400 người là nạn nhân của bạo lực băng đảng ở Haiti vào năm ngoái và nạn đói ở quốc gia chìm trong xung đột này đã xuống mức tàn khốc chưa từng có.

Tuần trước, Thủ tướng Henry đã bay tới Nairobi trong nỗ lực mới nhất nhằm đưa lực lượng gồm 1.000 cảnh sát Kenya để giành lại quyền kiểm soát đất nước từ tay các băng đảng vũ trang hiện nay. Nhưng khi ông ra nước ngoài, các băng đảng đã tranh thủ cơ hội gây hỗn loạn ở thủ đô.

Hơn 3.800 tù nhân, bao gồm cả những kẻ giết người và bắt cóc, đã trốn thoát khỏi Nhà tù Quốc gia. Một số tù nhân cũng trốn khỏi nhà tù Croix des Bouquets, một cơ sở ở rìa thành phố giam giữ khoảng 1.500 người.

Điều phối viên nhân đạo của LHQ tại Haiti Ulrika Richardson nói với các phóng viên rằng bạo lực leo thang ở Haiti là vô nhân đạo và 4,4 triệu người - khoảng 40% dân số - phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng.

Quốc gia Tây Phi Benin đã đề nghị điều động 2.000 binh sĩ tới vùng biển Caribe vào tuần trước và Thủ tướng Henry đã ký một thỏa thuận ở Nairobi để cử một lực lượng đặc nhiệm gồm khoảng 1.000 cảnh sát tới.

Không chắc liệu Thủ tướng Henry sẽ trở lại Haiti hay tìm cách trấn áp tình trạng hỗn loạn từ xa do nguy cơ an ninh ngày càng tăng trong nước. Tuần trước, nhà lãnh đạo cam kết tổ chức bầu cử vào năm 2025.

Về phần mình, thủ lĩnh băng đảng khét tiếng Jimmy Chéreizer đã tổ chức các cuộc họp báo để đưa ra các tuyên bố quyền lực. Người đứng đầu băng đảng G-9 tuyên bố rằng ông hiện đứng đầu một liên minh gồm các phe phái Haiti hợp lực để lật đổ giới thượng lưu Haiti tham nhũng.

Tình trạng bạo lực cuối tuần qua là một dấu hiệu đáng báo động cho thấy một liên minh băng đảng có thể đang hình thành và cứ mỗi ngày trôi qua, các băng đảng lại củng cố sự thống trị của chúng trên khắp đất nước.