Các thành viên Taliban tại thủ đô Kabul, Afghanistan ngày 19/8. Ảnh: AP
Hãng thông tấn AP (Mỹ) đánh giá Trung Quốc đã nhận ra cơ hội chính trị và kinh tế khi Taliban kiểm soát Afghanistan, trong đó có việc Bắc Kinh ngỏ ý sẵn sàng giúp đỡ tái thiết Afghanistan và phát triển nguồn khoáng sản phong phú tại quốc gia này. Tuy nhiên, cần phải có ổn định tại Afghanistan để Trung Quốc gặt hái được thành quả từ các kế hoạch. Trong khi đó, tình hình hiện nay là Afghanistan rơi vào giai đoạn bất ổn sau khi Mỹ rút quân.
Cũng giống như nhiều quốc gia khác, Trung Quốc lo ngại về rủi ro khủng bố xuất hiện sau những diễn biến tại Afghanistan. Việc Taliban quay trở lại nắm quyền lực ở Afghanistan có thể dẫn đến viễn cảnh nhóm Taliban Pakistan, còn có tên gọi là Tehrik-e-Taliban Pakistan (TTP), nổi dậy và gây rối loạn tại Pakistan. Trong khi đó, Trung Quốc đã đầu tư nhiều vào Pakistan qua “Vành đai, Con đường”. Nhà phân tích Henry Storey tại Melbourne (Australia) cho rằng lợi ích kinh tế của Trung Quốc tại Pakistan và Trung Á sẽ bị tác động mạnh mẽ từ tình hình tại Afghanistan.
Trung Quốc còn cảnh giác trước các vụ tấn công nhằm vào công dân nước này ở Pakistan. Trong tháng 7, một vụ tấn công liều chết đã xảy ra với chiếc xe buýt chở công nhân xây dựng Trung Quốc ở Tây Bắc Pakistan khiến 13 người tử vong. Ngoại trưởng Pakistan Shah Mahmood Qureshi ngày 13/8 cho biết Taliban Pakistan đứng sau vụ tấn công này.
Trong tháng 7, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gặp gỡ đoàn đại biểu do lãnh đạo chính trị Taliban là Mullah Abdul Ghani Baradar dẫn đầu. Ông Vương Nghị nhấn mạnh Trung Quốc hy vọng ổn định, chấm dứt bạo lực và các mối đe dọa khủng bố.
Trong một diễn biến khác, Ngoại trưởng Vương Nghị nói với người đồng cấp Mỹ Antony Blinken rằng Trung Quốc sẵn sàng phối hợp với Mỹ để thúc đẩy “hạ cánh mềm” với vấn đề Afghanistan.
Nhà nghiên cứu Yin Gang tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc đánh giá cả Mỹ và Trung Quốc đều có lợi ích chung nếu Afghanistan ổn định. Ông phân tích: “Một Afghanistan ổn định sẽ giúp Mỹ giữ hình ảnh, còn Trung Quốc sẽ được mời tham gia việc tái thiết”.
Tổng thống Joe Biden trong tháng 8 lại nói rằng, việc rút quân khỏi Afghanistan sẽ giúp Mỹ chuẩn bị xử lý với những mối đe dọa lớn hơn, trong đó có Trung Quốc.
Trong khid đó, chuyên gia Meia Nouwens tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế đánh giá Trung Quốc có thể không coi việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan là một cơ hội để tham gia sâu về kinh tế tại quốc gia này vì Bắc Kinh đang chững lại trong đầu tư cơ sở hạ tầng nước ngoài. Theo bà Meia Nouwens, ở thời điểm này, Trung Quốc sẽ chờ đợi và quan sát tình hình tại Afghanistan.