Phần còn lại của tòa nhà Bộ Quốc phòng cũ ở Belgrade, nơi bị NATO ném bom vào năm 1999, trong ảnh chụp tháng 3/2015. Ảnh: Anadolu Agency/Getty Images
Con rể của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, Jared Kushner và một cựu trợ lý Nhà Trắng khác đã ký hợp đồng với chính phủ Serbia để phát triển một khách sạn sang trọng trên địa điểm khu phức hợp quân sự từng bị NATO ném bom vào năm 1999.
Hôm 15/5, Belgrade đã ký một hợp đồng cho thuê 99 năm với Affinity Global Development, một công ty đầu tư của Kushner. Hợp tác với Richard Grenell, người từng giữ chức vụ quyền Giám đốc Tình báo quốc gia trong chính quyền ông Trump trước đây, ông Kushner có kế hoạch chuyển đổi tổng hành dinh quân đội Nam Tư cũ vốn đã bị hư hại nặng nề thành một khách sạn trị giá 500 triệu USD.
Ông Grenell, khi đó là đại sứ tại Đức, đã làm đặc phái viên tại Balkan vào năm 2019, khi ông lần đầu tiên đề nghị các nhà đầu tư Mỹ tái phát triển tổ hợp quân sự bị ném bom.
Jared Kushner cho biết việc tái phát triển sẽ “nâng cao hơn nữa vị thế của Belgrade trở thành điểm đến quốc tế hàng đầu mà thành phố này đang hướng tới”.
Không chỉ ở Serbia, Kushner cũng có kế hoạch xây dựng các dự án khách sạn sang trọng ở nước láng giềng Albania.
Dự án tại Serbia sẽ bao gồm các căn hộ và không gian bán lẻ cũng như đài tưởng niệm những người thiệt mạng trong chiến dịch ném bom của NATO. Thỏa thuận kêu gọi tái phát triển khu vực này và chia sẻ lợi nhuận với chính phủ Serbia. Chính phủ sẽ giữ quyền sở hữu địa điểm và sẽ vô hiệu hóa hợp đồng thuê nếu tiến độ phát triển không hoàn thành đúng thời hạn.
Các chính trị gia của đảng đối lập ở Serbia hôm 16/5 đã dẫn đầu một cuộc biểu tình phản đối liên doanh xây dựng dự án trên, với các khẩu hiệu có nội dung: “Hãy ngừng tặng trụ sở quân đội cho các công ty hải ngoại của Mỹ”. Nhà lập pháp Dragan Jonic, người tham dự cuộc biểu tình, nói với các phóng viên: “Ai đó đang cố gắng dọn dẹp mớ hỗn độn mà họ đã gây ra và họ không phải là những người nên làm bất cứ điều gì ở nơi này”.
Tuy nhiên, một quan chức Serbia đã bảo vệ thỏa thuận Kushner-Grenell, tuyên bố rằng: “Chính phủ Serbia đã chọn một công ty có uy tín của Mỹ làm đối tác trong liên doanh này, công ty sẽ đầu tư vào việc hồi sinh tổ hợp Quốc phòng Quốc gia trước đây”.
Quỹ đầu tư của Kushner chủ yếu được tài trợ bởi những người ủng hộ nước ngoài, bao gồm các nhà đầu tư ở Israel, Đức và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Các nhà phê bình cho rằng những dự án như khách sạn Serbia có thể tạo ra xung đột lợi ích vì nếu ông Trump tái đắc cử tổng thống, các quyết định về chính sách đối ngoại của ông có thể thúc đẩy lợi ích tài chính cho các thành viên trong gia đình ông.
Các đảng viên Dân chủ trong Quốc hội đã kêu gọi điều tra các dự án kinh doanh ở nước ngoài của Jared Kushner vào tháng 3, sau khi tờ New York Times đưa tin về kế hoạch phát triển của ông ở vùng Balkan. “Jared Kushner đang theo đuổi các thỏa thuận kinh doanh nước ngoài mới ngay khi ông Trump nắm chắc suất ứng cử viên Đảng Cộng hòa cho chức tổng thống", nghị sĩ Jamie Raskin và Robert Garcia cho biết trong một tuyên bố hồi tháng 3.
Trong khi đó, ông Kushner lập luận rằng với tư cách là một công dân bình thường, ông được tự do theo đuổi các cơ hội kinh doanh ở nước ngoài, bao gồm cả những cơ hội liên quan đến chính phủ nước ngoài.
Năm 1999, NATO đã can thiệp vào cuộc xung đột giữa chính phủ Serbia và phe ly khai Albania ở Kosovo. Máy bay phương Tây ném bom các mục tiêu ở Serbia và Montenegro trong 78 ngày, buộc Belgrade phải rút cảnh sát và quân đội khỏi Kosovo. Lực lượng gìn giữ hòa bình do NATO lãnh đạo sau đó đã được triển khai tại đây.
Chính quyền Albania được phương Tây hậu thuẫn đã tuyên bố Kosovo độc lập vào năm 2008. Nhưng Serbia và một số quốc gia, trong đó có Nga và Trung Quốc, vẫn coi Kosovo là lãnh thổ của Serbia.