Cuộc bầu cử Tổng thống khiến CH Séc và EU thêm hỗn loạn?

Theo cuộc thăm dò mới nhất của TNS Kantar & Median, ông Zeman, nhà lãnh đạo chỉ trích mạnh mẽ về các chính sách nhập cư của EU, có 42,5% cơ hội giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vòng đầu tiên.

Đối thủ cạnh tranh lớn nhất của ông Zeman, cựu Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Séc Jiří Drahoš, dự kiến sẽ giành được 27,5% số phiếu và ông có thể sẽ đạt được số phiếu cao hơn trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai diễn ra vào cuối tháng 1/2018.
Tổng thống Zeman, vốn thường gây tranh cãi liên quan đến những phát biểu ông trong mối quan hệ với Nga và gần đây đã chỉ trích Brussels về chính sách nhập cư của EU trên truyền hình, cảnh báo rằng những chính sách này có thể dẫn tới 10 triệu người tị nạn từ châu Phi đến châu Âu.

Theo chuyên gia phân tích về EU Emily Mansfield tại Economist Intelligence Unit (EIU), việc ông Zeman tái cử có thể sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đối với chính sách đối ngoại và sự ổn định của CH Séc.

Bà Mansfield nói: "Ông Zeman có thể sẽ tiếp tục giành chiến thắng và theo thời gian, điều này cũng có thể dẫn đến những điều tồi tệ hơn - sự chia rẽ chính trị trong nước giữa các cử tri ở đô thị và những cử tri tự do hơn, giữa những người có quan điểm bảo thủ hay cực đoan hơn. Những tranh luận về định hướng chính sách đối ngoại của CH Séc cũng sẽ diễn ra quyết liệt và ảnh hưởng tiêu cực cơ đối với hình ảnh quốc tế của CH Séc sẽ tăng lên".

Bà Mansfield cho rằng Tổng thống Séc có vai trò nghi lễ lớn như được chỉ định thành lập chính phủ, trong đó có Thủ tướng, cũng như định hình chính sách đối ngoại một cách không chính thức, nhưng CH Séc "không đặt ra nguy cơ" rời khỏi EU trong tất cả các kịch bản vì Thủ tướng Andrej Babis "muốn tham gia vào việc hoạch định chính sách của EU".

Cuộc bầu cử Tổng thống Séc diễn ra trong bối cảnh bất ổn chính trị, khi Thủ tướng Babis đang tìm cách để vượt qua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại Hạ viện đối với Chính phủ thiếu số. Ông Zeman đã bổ nhiệm tỷ phú gây tranh cãi Andrej Babis làm Thủ tướng sau cuộc bầu cử Hạ viện hồi tháng 10 năm ngoái. Hiện cảnh sát Séc đang điều tra ông Babis liên quan đến cáo buộc lạm dụng các khoản trợ cấp của châu Âu khi ông là doanh nhân cách đây 10 năm. Quá trình này có thể dẫn đến sự bất ổn hơn tại CH Séc.

Liên quan đến EU, ông Zeman từng tuyên bố rằng ông là người ủng hộ việc thành lập chế độ liên bang của EU và đã đề xuất một cuộc trưng cầu dân ý về tư cách thành viên của CH Séc trong EU và NATO. Nhận định trên tờ Irish Times, Daniel McLaughlin, phóng viên chuyên về các vấn đề Trung và Đông Âu cho rằng, ông Zeman đã nhận được rất ít lời mời tới thăm các nước Tây Âu trong suốt nhiệm kỳ 4 năm vừa qua, nhưng đã có nhiều chuyến thăm Nga, nơi ông được giới truyền thông miêu tả như là sự khôn khéo và thân thiện trong một EU "có quan điểm ghét Nga".

Về phần mình, đối thủ Jiri Drahos của ông Zeman là người ủng hộ châu Âu và kêu gọi Praha "đóng vai trò tích cực hơn trong EU". Ông nói: “Chỉ trích châu Âu là một cách nhìn tiêu cực về nhiều thứ. Chúng tôi là phần của châu Âu và sẽ luôn luôn như vậy”. Theo ông McLaughlin, nếu ông Zeman giành chiến thắng trong vòng bầu cử đầu tiên ngày 12 - 13/1, nhưng không được hơn 50% phiếu bầu, ông Jiri Drahos có thể kết hợp các đối thủ của ông và đánh bại ông Zeman trong cuộc bầu cử vòng hai.

Tuy nhiên, dù một trong hai ứng cử viên trên giành chiến thắng, điều này cũng không có khả năng ảnh hưởng đến quan điểm của CH Séc đối với các chính sách nhập cư của EU. Cách tiếp cận cứng rắn của ông Zeman đối với nhập cư từ các quốc gia Hồi giáo đã giúp ông giành được sự ủng hộ từ công chúng Séc.

Tiến sĩ Jan Culik, giảng viên cao cấp  tại Đại học Glasgow, CH Séc, cho rằng hầu hết người Séc đều "bị ám ảnh về vấn đề nhập cư và chống Hồi giáo, họ thực sự sợ người Hồi giáo, những người mà họ coi là tội phạm". Ông nêu rõ: "Những người Séc là những người theo chủ nghĩa chỉ trích châu Âu nhất trong số các nước từng là XHCN. Họ ghét các tập đoàn đa quốc gia phương Tây vì đã lấy đi những lợi nhuận tốt nhất từ CH Séc và khiến cho họ nghèo khó".