Một cuộc chạm trán chưa từng có giữa máy bay quân sự của Nga và ba nước Đông Bắc Á đã xảy ra ngày 23/7. Ảnh: Getty Images
Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Hàn Quốc ngày 23/7 ra tuyên bố cho biết Không quân nước này đã bắn 360 phát đạn cảnh cáo về phía một máy bay quân sự A-50 của Nga sau khi phi cơ này hai lần xâm phạm không phận Hàn Quốc. Đây là sự cố đầu tiên như vậy xảy ra giữa hai nước.
Moskva tức giận phản bác cáo buộc của Seoul, cho rằng máy bay chiến đấu Hàn Quốc đã chặn đầu nguy hiểm hai máy bay ném bom Nga đang thực hiện một chuyến bay có kế hoạch phía trên vùng biển trung lập.
Tuy nhiên, trong một tuyên bố vào chiều 23/7, Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã bất ngờ ủng hộ cáo buộc của Hàn Quốc, nói rằng chiếc A-50 Nga đã bay trên quần đảo tranh chấp và Tokyo cũng đã cho xuất kích máy bay chiến đấu để ngăn chặn.
Trong một diễn biến làm phức tạp tình hình hơn nữa, cả Hàn Quốc và Nhật Bản đều cho rằng có hai chiếc máy bay ném bom H-6 của Trung Quốc cũng đã cùng với máy bay Nga bay qua khu vực.
Cuộc đối đầu phía trên trên các hòn đảo tranh chấp ở Biển Nhật Bản diễn ra vào đầu giờ sáng 23/7. Hai hòn đảo nhỏ, được người Hàn Quốc gọi là Dokdo và người Nhật gọi là Takeshima, được cả hai nước tuyên bố chủ quyền.
Xem video dàn tiêm kích Hàn Quốc chặn máy bay ném bom Nga (Nguồn: Pravda)
Đối mặt trên không
Sau khi xảy ra vụ việc, Bộ Quốc phòng Nga ra thông cáo chính thức cho biết Không quân Nga và Trung Quốc trong ngày 23/7 đã lần đầu tiên tiến hành cuộc tuần tra tầm xa chung tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Theo giới chức Seoul, hai máy bay ném bom H-6 của Trung Quốc đã đi vào Khu vực Nhận dạng phòng không Hàn Quốc (KADIZ) bắt đầu từ 6h44, sau đó là hai máy bay ném bom chiến lược Tu-95 của Nga.
Bốn chiếc máy bay sau đó đã cùng nhau vào KADIZ vào khoảng 8h40 và ở đó trong 24 phút.
Minh hoạ cuộc chạm trán trên không ngày 23/7 của Bộ Quốc phòng Nhật Bản.
Video hình ảnh ghi lại từ buồng lái Tupolev Tu-95MS khi bị tiêm kích Hàn Quốc chặn (nguồn: Sputnik):
Không phận được định nghĩa là bầu trời do một quốc gia hoàn toàn kiểm soát bao phủ lãnh thổ và lãnh hải của quốc gia đó. Trong khi đó, một khu vực nhận dạng phòng không (ADIZ) là khu vực do một nước qui định, trong đó đòi hỏi mọi máy bay nước ngoài xâm nhập vùng này phải nhận dạng, thông báo vị trí và chịu sự kiểm soát của quốc gia đó. ADIZ không đồng nghĩa với không phận nhưng được coi như khu vực song hành với an ninh quốc phòng.
KADIZ được Hàn Quốc thành lập lần đầu tiên vào năm 1950 và gần đây nhất được điều chỉnh vào năm 2013. Sau khi máy bay Nga vào KADIZ, Seoul cho biết một chiếc A-50 đã bay phía trên các hòn đảo đang tranh chấp với Nhật Bản lần đầu vào lúc 9h09 (giờ địa phương) và sau đó một lần nữa vào lúc 9h33, mỗi lần chỉ trong vài phút.
Phản ứng lại, Hàn Quốc đã triển khai máy bay chiến đấu F-15F và KF-16, bắn 360 phát súng cảnh cáo máy bay Nga, trong đó 80 phát đạn ở lần vi phạm đầu tiên và 280 phát trong lần thứ hai. Các phát súng được bắn bằng vũ khí cỡ nòng 20 mm, theo Bộ Quốc phòng nước này. Quân đội Hàn Quốc cho biết họ cũng đã phát đi 30 cảnh báo tới máy bay Nga nhưng không nhận được phản hồi.
Trước cách hành xử của Hàn Quốc, Bộ Quốc phòng Nga đã bác bỏ việc máy bay nước này vi phạm không phận Hàn Quốc, đồng thời cáo buộc phi công chiến đấu Hàn Quốc đã hành động không phù hợp. "Họ đã tiến hành các hoạt động không chuyên nghiệp bằng cách bay cắt đầu các máy bay mang tên lửa chiến lược của Nga, đe dọa an toàn của chính họ", Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố ngày 23/7, nhưng không đề cập cụ thể đến máy bay A-50.
Máy bay F-15 của Không quân Hàn Quốc. Ảnh: Getty Images
"Đây không phải là lần đầu tiên các phi công Hàn Quốc tìm cách ngăn chặn máy bay Nga bay trên vùng trời trung lập", tuyên bố của Nga nói thêm rằng Moskva không công nhận KADIZ do Hàn Quốc đặt ra.
Tuyên bố từ phía Nga cũng phủ nhận việc có bất kỳ "hỏa lực cảnh báo" nào, khẳng định nếu các phi công Nga cảm thấy "bất kỳ mối đe dọa nào đối với an ninh, họ sẽ lập tức có phản ứng". Tuy nhiên, sau khi Moskva đưa ra tuyên bố trên, Nhật Bản xác nhận nước này cũng đã xuất kích máy bay chiến đấu để đối phó với vụ xâm nhập của Nga.
"Chúng tôi xác nhận máy bay A-50 của Nga đã xâm phạm không phận Nhật Bản, trong khi hai máy bay ném bom TU-95 của Nga và hai máy bay ném bom H-6 của Trung Quốc bay quanh Nhật Bản. Chúng tôi đã thực hiện các biện pháp chống lại cuộc xâm phạm", người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết.
Theo CNN, khi được hỏi về vụ việc, Bộ Ngoại giao Trung Quốc trả lời họ không biết về các chi tiết và chuyển câu hỏi đến Bộ Quốc phòng. "Bạn đã sử dụng từ 'xâm nhập' và tôi thận trọng không sử dụng các thuật ngữ như vậy, khi xét đến Trung Quốc và Hàn Quốc là hàng xóm thân thiện và tình hình vẫn chưa rõ ràng", phát ngôn viên Hoa Xuân Oánh nói.
Các nhà phân tích cho rằng sự tăng cường hiện diện của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông có thể sẽ dẫn đến nhiều cuộc chạm trán khác với lực lượng Hàn Quốc. Ảnh: EPA-EFE
Khẩu chiến
Chung Eui-yong, Giám đốc Văn phòng An ninh Quốc gia Hàn Quốc, nói rằng ông đã gửi một thông điệp phản đối "mạnh mẽ" tới chính quyền Nga về vụ việc. "Chúng tôi thực hiện tình huống này rất nghiêm túc và nếu kiểu hành động như vậy được lặp lại, chúng tôi sẽ thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn nữa", ông Chung nói, nhưng không nêu cụ thể những biện pháp đó đó là gì.
Trong khi đó, Chính phủ Nhật Bản nói rằng họ đã đưa ra phản ứng mạnh mẽ với cả Chính phủ Nga và Hàn Quốc vì đã xâm phạm không phận nước này. Tokyo đã gửi công hàm phản đối chính thức tới Seoul và Moskva vì sự cố trên.
Đáp lại, Hàn Quốc cho biết họ đã bác bỏ phản đối của Nhật Bản, trong khi Moskva không phản ứng trước mối quan ngại của cả hai nước láng giềng Đông Bắc Á.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in tại Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka, Nhật Bản ngày 28/6. Ảnh: Getty Images
Carl Schuster, cựu Giám đốc chiến dịch tại Trung tâm Tình báo chung của Bộ chỉ huy Thái Bình Dương Mỹ, nói rằng việc bắn một phát súng cảnh cáo trên không là "rất nghiêm trọng" và "rất, rất hiếm xảy ra".
Ông Schuster cho rằng nổ súng trên thực tế có nghĩa là Seoul đã coi hành vi vi phạm là nghiêm trọng và có chủ ý, đồng thời ông không thể giải thích tại sao máy bay Nga lại quay trở lại sau loạt súng cảnh cáo đầu tiên. "Xâm nhập đến một điểm bị cảnh báo phải quay đi thường là kết quả của một quyết định có chủ ý để xâm nhập không phận đó", ông nói.
Mặc dù Đông Á thường “nổi sóng” bởi những tranh chấp lãnh thổ lâu dài, Nga và Hàn Quốc hiếm khi xảy ra xung đột. Đây là sự cố căng thẳng thứ hai liên quan đến quân đội Nga ở Đông Á trong vòng chưa đầy 2 tháng. Trước đó, vào ngày 8/6, hai tàu của Mỹ và Nga gần như đã va chạm ở Thái Bình Dương khi chỉ cách nhau chừng 15 mét. Vị trí chính xác của vụ đối đầu không rõ ràng nhưng được cho là xảy ra ở vùng biển ngoài khơi Trung Quốc.
Trong khi đó, quan hệ thân thiện giữa Bắc Kinh và Moskva, theo Tổng thống Putin, đã đạt đến đỉnh điểm "chưa từng có" trong năm qua, bao gồm cả sự hợp tác ngày càng tăng giữa hai quân đội hai nước.