Đằng sau chiến dịch Israel chứng minh bệnh viện ở Gaza là trung tâm chỉ huy của Hamas

Theo tờ Wall Street Journal (Mỹ) ngày 22/11, quân đội Israel đã tăng cường nỗ lực đưa ra bằng chứng cho thấy bệnh viện lớn nhất Gaza là trung tâm chỉ huy của Hamas, vì hậu quả nhân đạo từ giao tranh và việc chiếm giữ bệnh viện Al-Shifa đã gây áp lực lên Israel.

Trong những ngày gần đây, quân đội Israel đã công bố một loạt video và hình ảnh từ bệnh viện cho thấy thêm thông tin chi tiết về một đường hầm được phát hiện tại địa điểm này và cảnh quay từ camera an ninh về hai con tin được đưa đến đó vào ngày 7/10.

Hôm 21/11, Trung tá Jonathan Conricus, phát ngôn viên quân đội Israel, cho biết Lực lượng Phòng vệ nước này (IDF) vẫn đang ở bên trong bệnh viện Al-Shifa để tìm kiếm đường hầm của Hamas và các bằng chứng khác. Ông Conricus nêu rõ những bằng chứng được đưa ra cho đến nay chỉ là bước khởi đầu: “Khi kết thúc quá trình tìm kiếm, chúng tôi sẽ trưng bày mọi thứ cho cả thế giới xem”.

Ngược lại, Hamas cho biết họ không sử dụng Al-Shifa hoặc các bệnh viện khác ở Gaza cho mục đích quân sự. Một phát ngôn viên của Hamas lưu ý Israel đã bao vây các bệnh viện ở Gaza như một phần trong nỗ lực phá vỡ ý chí của người Palestine và đẩy họ ra khỏi vùng đất của mình.

Rủi ro đối với Israel rất cao khi nước này cố gắng duy trì sự ủng hộ của các đồng minh, đặc biệt là Mỹ, cho chiến dịch tiêu diệt Hamas. Cuộc tấn công của IDF đã gây ra thiệt hại ngày càng nặng nề đối với người dân Palestine ở Gaza, nơi được cai trị bởi Hamas – nhóm bị Mỹ và Israel coi là một “tổ chức khủng bố”. Theo cơ quan y tế Gaza, hơn 13.000 người đã thiệt mạng.

Trong khi nhiều nhà phân tích an ninh đồng ý rằng bằng chứng mới nhất mà Israel đưa ra ngày càng cho thấy sự hiện diện của Hamas tại bệnh viện, hầu hết đều nói rằng họ vẫn chưa thấy thứ gì cho thấy đây là trung tâm chỉ huy của Hamas, như Israel đã cáo buộc.

John Spencer, một sĩ quan quân đội Mỹ đã nghỉ hưu và Chủ tịch nghiên cứu chiến tranh đô thị tại Học viện Quân sự Mỹ nêu quan điểm: Quân đội Israel đã đưa ra bằng chứng về một “trụ sở quân sự quan trọng của Hamas nằm xen kẽ vào khu phức hợp bệnh viện Al-Shifa. Nhưng điều chưa rõ ràng là quy mô hiện diện của Hamas ở đó. Theo ông Spencer, Israel sẽ cần đưa ra nhiều bằng chứng hơn, chẳng hạn như cho thấy nhiều lớp đường hầm để chứng minh cho tuyên bố của mình.

Những người khác vẫn hoài nghi về tuyên bố của quân đội Israel. Paul R. Pillar, một thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh của Đại học Georgetown, cho biết: “Họ đã không chứng minh được bất cứ điều gì cho thấy Hamas đã sử dụng những tổ hợp này cho mục đích quân sự, càng không phải là một trung tâm chỉ huy và kiểm soát”.

Áp lực đã gia tăng trong những ngày gần đây khi tác động đối với con người liên quan đến việc chiếm giữ bệnh viện ngày càng rõ ràng hơn. Hình ảnh những đứa trẻ sinh non được sơ tán khỏi Al-Shifa và đưa đến Ai Cập đã được chia sẻ rộng rãi trên mạng và phát sóng trên nhiều kênh truyền hình trên toàn thế giới. Hôm 20/11, sau khi kiểm tra bệnh viện, Liên hợp quốc đã gọi đây là “vùng chết chóc”.

Các quan chức quân sự Israel cho biết họ đã tạo ra một tuyến đường an toàn cho những người ở Al-Shifa sơ tán. Theo cơ quan y tế Gaza, hôm 21/11, khoảng 700 người vẫn ở bệnh viện, bao gồm cả bệnh nhân, nhân viên và những người đang trú ẩn ở đó. Hiệp hội Chữ thập đỏ Palestine đã cử xe cứu thương để sơ tán thêm người dân vào ngày 22/11.

Các bằng chứng mà Israel đưa ra cuối cùng có thể quan trọng xét về cách hành động của nước này trên chiến trường theo luật pháp quốc tế về chiến tranh. Các bệnh viện được bảo vệ theo luật pháp quốc tế, nhưng có thể mất tư cách đặc biệt khi bị lợi dụng một cách tích cực cho các hành động thù địch với kẻ thù.

Israel cũng đang nỗ lực vận động trên mặt trận dư luận trong một thế giới bị chia rẽ vì cuộc chiến ở Gaza. Mairav ​​Zonszein, nhà phân tích cấp cao của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (International Crisis Group), cho biết mỗi khi Israel công bố tài liệu mới, một số người cho rằng nó không đủ trong khi những người khác coi đó là bằng chứng, đặc biệt là ở Israel. Cuối cùng, đối tượng quan trọng nhất của Israel có thể là Mỹ hoặc các đồng minh phương Tây khác. Bà nói: “Israel muốn thể hiện tính hợp pháp của mình trước phương Tây”.

Cáo buộc về “Trung tâm chỉ huy”

Mặc dù Israel đưa ra cáo buộc rằng Hamas đã sử dụng Al-Shifa trong nhiều năm, nhưng họ đã bắt đầu tạo dựng câu chuyện công khai lớn hơn và chi tiết hơn về bệnh viện này vào cuối tháng 10, gần ba tuần trước khi chiếm giữ cơ sở trên vào ngày 12/11.

Các quan chức quân sự Israel đã trưng bày một hình ảnh động 3-D trong một cuộc họp giao ban với các phóng viên, cho thấy hình đại diện của Hamas đi qua hệ thống đường hầm nhiều lớp bên dưới bệnh viện, xen kẽ với những gì được mô tả là trung tâm chỉ huy. Tuy nhiên, quân đội Israel cho biết đây chỉ là một minh họa giả định chứ không phải mô tả thực tế về những gì bên dưới bệnh viện.

Một số điều Israel biết về Al-Shifa đến từ công việc của chính họ ở bệnh viện này. Israel đã cải tạo Al-Shifa từ nhiều thập kỷ trước khi chiếm đóng Dải Gaza. Các cựu quan chức Israel cho biết những cải tạo này bao gồm việc xây dựng các tầng ngầm để tăng thêm chỗ ở có mái che cho bệnh nhân, một yêu cầu tiêu chuẩn đối với các bệnh viện Israel.

Một phát ngôn viên quân đội Israel cho biết, Hamas đã kết nối các tầng ngầm đó bằng các đường hầm cho phép các tay súng di chuyển để thực hiện các hoạt động chỉ huy và kiểm soát cũng như đến các khu vực bên ngoài bệnh viện để tiến hành các cuộc tấn công.

Sau khi chiếm giữ bệnh viện, quân đội Israel đã công bố hàng loạt phát hiện của mình. Vào ngày 15/11, quân đội Israel cho biết họ tìm thấy súng AK-47, lựu đạn, quân trang của Hamas. IDF cũng cho biết, tại một khu vực riêng biệt, các binh sĩ của họ đã tìm thấy bằng chứng về những điều được mô tả là trung tâm chỉ huy và kiểm soát, với một số chiếc radio cầm tay, một máy tính xách tay và một chồng đĩa CD-ROM.

Israel cho biết binh sĩ của họ cũng tìm thấy một chiếc xe bán tải Toyota chở đầy vũ khí, bao gồm thuốc nổ phóng tên lửa, thiết bị nổ và súng trường. Quân đội Israel cho biết mẫu xe này tương tự như mẫu xe được Hamas sử dụng trong cuộc tấn công ngày 7/10.

Các chuyên gia an ninh cho biết một số bằng chứng mạnh mẽ nhất của Israel cho đến nay đã xuất hiện trong những ngày gần đây, khi Israel công bố đoạn video mà nước này cho chiếu cảnh bên trong đường hầm và các đoạn phim an ninh riêng biệt cho thấy các con tin được đưa vào bệnh viện vào ngày 7/10.

Tuy nhiên, bằng chứng mà Israel đưa ra không nhất thiết biện minh cho việc đình chỉ quy chế được bảo vệ của Al-Shifa theo luật pháp quốc tế. Adil Haque, Giáo sư tại Đại học Rutgers, người tập trung vào luật xung đột vũ trang quốc tế, cho biết sự hiện diện của các con tin được chăm sóc y tế, đường hầm hoặc xe tải chở vũ khí sẽ không làm mất đi tình trạng được bảo vệ của nó. Ông nói, điều có thể dẫn đến việc một bệnh viện mất đi tư cách đặc biệt là nếu các con tin bị giam giữ ở đó hoặc nếu các chiến binh đang sử dụng các tòa nhà của bệnh viện để tự bảo vệ mình khỏi bị tấn công.

Nhưng nguy cơ đối với Israel còn vượt ra ngoài luật pháp quốc tế. Yossi Mekelberg, nhà phân tích Trung Đông tại Chatham House, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại London, cho biết nếu tình báo Israel đưa ra đánh giá không chính xác thì “điều này thật đáng xấu hổ” và “nó làm suy yếu lập luận của IDF về các hoạt động quân sự ở Gaza khi họ buộc phải tấn công các bệnh viện vì những bằng chứng mỏng manh”.