Danh hài đắc cử Tổng thống, điều gì xảy ra tiếp theo với Ukraine

Phiếu bầu cho thay đổi

Kết quả cuộc bầu cử vòng 2 ngày 21/4, với thắng lợi áp đảo của danh hài ​​Zelenskiy trước Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko rõ ràng là một phiếu bầu cho sự thay đổi. Và để củng cố quyền lực, tân Tổng thống Zelenskiy sẽ phải tiến hành các cải cách nhằm thực hiện cam kết trước công chúng Ukraine về chống tham nhũng, cải thiện kinh tế và đạt được những tiến bộ trong giải quyết cuộc xung đột ở Donbass.

Theo một cuộc khảo sát toàn quốc, Tổng thống đắc cử Volodymyr Zelensky đang kế thừa một đất nước bị nạn tham nhũng và chiến tranh tàn phá. Phần lớn những người tham gia cuộc khảo sát do Viện Xã hội học Quốc tế Kiev tiến hành tuần trước cho thấy, trong 100 ngày đầu tại vị, tân tổng thống trước tiên phải rút bớt các tiêu chuẩn hoặc xoá bỏ miễn trừ truy tố đối với các nghị sĩ, thẩm phán và cả tổng thống, đồng thời khởi động hoặc tăng tốc điều tra các vụ đại án tham nhũng.

Ông Peter Zalmayev, một nhà phân tích chính trị tại Kiev, nói với đài Al Jazeera rằng chính trị gia Zelensky sẽ phải tìm cách gây ấn tượng nhanh chóng với dân chúng. "Ông Zelensky phải lao ngay vào việc vì người dân Ukraine nổi tiếng là người nhiệt tình với các nhà lãnh đạo mới và nhanh chóng thất vọng”, Zalmayev nói và nói thêm rằng: “Ông ấy sẽ phải ‘thừa thắng’ trong cuộc bầu cử này để tăng tốc trong cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 10 nhằm thành lập một liên minh đủ lớn để điều hành chính phủ một cách hiệu quả."

Video Tổng thống đắc cử Zelensky ăn mừng chiến thắng (Nguồn: Reuters)

Cuộc chiến thứ hai

Chỉ trong vài tuần sau lễ nhậm chức, dự kiến ​​vào đầu tháng 6, ông Zelensky sẽ phải tham gia chiến dịch tranh cử một lần nữa để chuẩn bị cho cuộc bầu cử Quốc hội dự kiến ​​vào ngày 27/10.

Nếu không đảm bảo một liên minh đa số trong quốc hội, Tổng thống Zelensky sẽ không có cơ hội thực hiện bất kỳ đổi thay nào ở Ukraine vì những cải cách của ông phải được các nghị sĩ chấp thuận.

Trong thời gian từ nay đến đó, chuyên gia Kar Karnnycky thuộc Hội đồng Đại Tây Dương cho rằng quyền lực của Tổng thống Zelensky sẽ bị hạn chế bởi ông sẽ đối mặt với một quốc hội có chương trình nghị sự riêng. Mặc dù vậy, Tổng thống Zelenskiy vẫn có thể hành động nhanh chóng trong việc đề cử một công tố viên chống tham nhũng để bắt đầu thực hiện một số lời hứa trong chiến dịch của mình trước khi quốc hội mới được bầu.

Chuyên gia Karatnycky cũng nhận định Tổng thống Zelenskiy sẽ có đủ sự hỗ trợ để lãnh đạo một trong hai phe lớn nhất trong quốc hội mới, và điều đó sẽ giúp ông có cơ hội tốt hơn để tiến hành những cải cách nghiêm túc.

Xung đột ở Donbass

Thách thức lớn nhất với Tổng thống đắc cử Ukraine sẽ là cuộc chiến ở miền Đông Ukraine, nơi phe ly khai Donbass được Moskva ủng hộ, và căng thẳng với Nga trên biển Azov.

Trong bài phát biểu chiến thắng của mình, ông Zelensky đã sử dụng chủ đề gây xúc động về số phận 24 thủy thủ Ukraine bị quân đội Nga bắt giữ gần eo biển Azov vào năm ngoái để ghi những điểm chính trị đầu tiên.

"Ưu tiên số một của chúng tôi lúc này là sự tự do của tất cả thủy thủ của chúng ta" ông Zelensky phát biểu hôm 21/4.

Chuyên gia Peter Zaimayev cho rằng nhiều khả năng Nga sẽ hợp tác với Tổng thống Zelensky như một "cử chỉ thiện chí", vì Kremlin coi nhà lãnh đạo mới là "gương mặt có khả năng thân thiện hơn với Moskva".

Về cuộc xung đột ở Donbass, các nhà phân tích quốc tế cũng như giới chức Nga đều cho rằng Tổng thống sắp tới của Ukraine có thể tiến hành những cách tiếp cận khác. 

Phó đại diện thường trực phái đoàn Nga tại Liên hợp quốc Dmitry Polyansky phát biểu với hãng TASS rằng: “Một người mới cũng đồng nghĩa với những khả năng mới. Đó là lý do người ta chờ đợi những cách tiếp cận mới từ ông Zelensky, đặc biệt là với việc giải quyết cuộc xung đột ở Donbass”. “Mọi thứ cần phải tiến hành dựa trên Thoả thuận Minsk và một cuộc đối thoại với chính người dân của ông ấy, thay vì tìm cách đổ lỗi cho Nga về mọi việc”, ông Polyansky phát biểu.

Cuộc xung đột ở miền Đông Ukraine từ năm 2014 đến nay đã khiến hơn 13.000 người thiệt mạng.

Mặt trận đối nội

Về nội bộ, ông Zelensky sẽ phải đối mặt với áp lực từ nhà tài phiệt Ihor Kolomoisky, vốn được coi là lực lượng đứng sau chiến dịch tranh cử của ông. "Kolomoisky được cho là đang có kế hoạch trở về từ nơi lưu vong ở Israel," chuyên gia Zalmayev nhận định.

Trong khi đó, Tổng thống mãn nhiệm Petro Poroshenko cho biết ông Kolomoisky có ý định lấy lại tài sản ở ngân hàng PrivatBank hiện đã bị quốc hữu hóa. Ông Poroshenko cũng cảnh báo rằng Ukraine sẽ còn mắc nợ nhiều hơn và đối mặt với một cuộc khủng hoảng tài chính nếu điều đó xảy ra.

Kolomoisky và Zelenskiy là đối tác làm ăn trong các công ty sản xuất truyền hình ở Ukraine. Kênh truyền hình chính của Kolomoisky là 1+1 đã hào phóng dành thời lượng cho các chương trình và tin tức có lợi cho ứng cử viên Zelensky trong thời gian tranh cử. Ngoài truyền thông, nhà tài phiệt Kolomoisky cũng sở hữu nhiều tài sản ở Ukraine, trong đó có tài sản trong các ngành dầu khí, khoáng sản, hoá chất, nông nghiệp và vận tải đường không.

Chủ nghĩa cực hữu

Trong khi đó, đã xuất hiện lời kêu gọi của Tổ chức Khủng hoảng Quốc tế (ICG) với Tổng thống đắc cử Ukraine nhằm giải quyết phong trào "bạo lực, siêu quyền lực da trắng và tư tưởng gia trưởng" đang gia tăng ở nước này.

ICG cho rằng các nhóm cực hữu xuất hiện trong cuộc nổi dậy ủng hộ phương Tây từ năm 2013-2014, bao gồm cả đảng Liên đoàn Quốc gia, đang đe dọa an ninh của đất nước.

“Liên đoàn Quốc gia là một nhóm siêu quyền lực da trắng nuôi ý định 'tái chiếm' phần lãnh thổ châu Âu. Các thành viên của tổ chức này dường như có quan hệ với các nhóm phát xít mới của Mỹ, châu Âu và Nga", một báo cáo của ICG viết và cho rằng: "Tổng thống kế nhiệm sẽ cần tìm cách loại bỏ một số động lực đằng sau phong trào đang phát triển này vì nó càng gây bất ổn hơn với đất nước.".

Rõ ràng chiến thắng vang dội của ứng cử viên Zelensky là một điều quá đặc biệt, nó chứng tỏ rằng trong chính trị ngay cả những điều bất thường cũng có thể xảy ra. Và bước ra từ những sân khấu hài, Tổng thống đắc cử Zelensky giờ đây sẽ đối mặt với những cuộc thử nghiệm thực sự khó khăn trên sân khấu chính trị.