Quang cảnh một phiên họp Đại hội đồng LHQ ở New York, Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Động thái trên diễn ra trước thềm đánh dấu 2 năm ĐHĐ LHQ thông qua nghị quyết về vấn đề trên, theo đó quy định các nước thành viên thường trực HĐBA (gồm Anh, Pháp, Nga, Mỹ và Trung Quốc) khi sử dụng quyền phủ quyết đối với các quyết định của hội đồng này sẽ phải giải trình tại ĐHĐ. Nghị quyết này được kỳ vọng sẽ nâng cao tính minh bạch của HĐBA và khiến các nước có quyền phủ quyết phải thận trọng hơn khi sử dụng quyền này.
Phát biểu khai mạc phiên thảo luân, Chủ tịch ĐHD LHQ Dennis Francis nhấn mạnh trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng trên thế giới hiện nay, cùng với các cuộc khủng hoảng đang tiếp diễn và mới nổi lên đòi hỏi hành động khẩn cấp và quyết đoán, việc sử dụng một cách không kiềm chế quyền phủ quyết tại HĐBA không chỉ làm tê liệt chính cơ quan này mà còn cản trở LHQ ứng phó hiệu quả với các vấn đề hòa bình và an ninh.
Ông Francis nêu rõ nếu ĐHĐ LHQ không hành động và để điều này xảy ra thì đó sẽ là sự xúc phạm nghĩa vụ của cơ quan này.
Theo ông Francis, LHQ và HĐBA được kỳ vọng phối hợp chặt chẽ với nhau hướng tới mục đích bao trùm, đó là cứu các thế hệ tiếp theo khỏi chiến tranh. Ông cho rằng nghị quyết do Liechtenstein đề xuất được ĐHĐ LHQ thông qua năm 2022 về việc sử dụng quyền phủ quyết là "bước đột phá đáng kể" để thu hút sự tham gia của toàn bộ các thành viên LHQ vào những vấn đề này. Chủ tịch ĐHĐ LHQ khẳng định nếu các nước không hành động, niềm tin của người dân đối với LHQ sẽ ngày càng suy giảm vì mỗi khi quyền phủ quyết được sử dụng sẽ bị xem là thất bại của tập thể trong hành động.
Tại phiên thảo luận, đại diện ngoại giao của nhiều nước chỉ ra rằng quyền phủ quyết đã được sử dụng 6 lần trong vòng 6 tháng liên quan vấn đề Palestine và cuộc xung đột đang diễn ra tại Dải Gaza. Mới đây nhất, tuần trước, Mỹ đã phủ quyết việc ủng hộ Palestine trở thành thành viên chính thức của LHQ.
Một số đại sứ còn kêu gọi cải tổ khẩn cấp HĐBA để hạn chế hơn nữa, thậm chí xóa bỏ đặc quyền phủ quyết.
Theo số liệu, kể từ khi LHQ được thành lập, quyền phủ quyết đã được sử dụng 320 lần. Sau khi ĐHĐ LHQ thông qua nghị quyết do Liechtenstein đề xuất, quyền phủ quyết đã được sử dụng 13 lần.