Đài BBC (Anh) đánh giá WTO là trái tim của hệ thống quy tắc thương mại quốc tế. Đây là diễn đàn để giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia về vi phạm luật thương mại toàn cầu đồng thời cũng là nơi để đàm phán về tự do hóa thương mại.
.jpg)
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Tuy nhiên nhà lãnh đạo Mỹ dường như không mấy mặn mà với WTO cũng như các thỏa thuận thương mại quốc tế. Ví dụ tiêu biểu là việc ông Trump quyết định rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong tháng 1/2017.
Ngày 30/8 vừa qua, Tổng thống Mỹ còn đánh giá hiệp định năm 1994 thành lập WTO là “thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất”. Ông Trump đã từng nhiều lần lo ngại về WTO, đơn cử vào đầu năm 2018, ông phát biểu trên Fox News rằng “WTO tạo ra lợi ích cho tất cả mọi quốc gia, trừ Mỹ”.
Một số nhà quan sát trong khi đó nhấn mạnh Mỹ là quốc gia đóng vai trò then chốt trong suốt lịch sử của WTO. Về vấn đề pháp lý, Mỹ đã giành 90% chiến thắng trong các lần khiếu nại lên WTO. Nhưng khi bị các quốc gia khác khiếu nại lên WTO, Mỹ cũng chịu phần thua 90%.
Trong khi đó, ngay sau khi Tổng thống Trump áp đặt mức thuế bổ sung với hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc trong tháng 7- thời điểm châm ngòi chiến tranh thương mại- Bắc Kinh đã khiếu nại Washington lên WTO. Bộ Thương mại Trung Quốc cáo buộc Mỹ đã vi phạm của quy định của WTO.
Một vấn đề vướng mắc giữa chính quyền Tổng thống Trump và WTO hiện nay liên quan tới tòa án phúc thẩm về các tranh chấp thương mại của WTO mang tên Appellate Body. Tòa Appellate Body tại Geneva (Thụy Sĩ) thường có 7 thẩm phán (làm việc trong nhiệm kỳ 4 năm) là người lắng nghe kháng cáo từ các quốc gia trong WTO.
Cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO – DSB sẽ chỉ định các thẩm phán này. DSB bao gồm đại diện của 164 thành viên WTO và quyết định của cơ quan này được đưa ra dựa trên nhất trí của các thành viên. Tuy nhiên đến nay Mỹ - một thành viên của DSB- vẫn chần chừ trong việc thông qua bổ nhiệm thẩm phán mới thay thế người đã hết nhiệm kỳ trong Appellate Body, do vậy tòa phúc thẩm này hiện chỉ còn 5 thành viên.
Theo quy định của WTO, mỗi vụ việc thường được xem xét bởi 3 thẩm phán của Appellate Body. Do vậy, trong thời gian tới khi có thêm thẩm phán hết thời hạn nhiệm kỳ và Mỹ vẫn chưa thông qua việc bổ nhiệm thì Appellate Body sẽ gặp nhiều khó khăn về nhân sự để giải quyết các tranh chấp.