Bộ trưởng Tư pháp Katsuyuki Kawai từ chức sau vi phạm tranh cử của vợ. Ảnh: Reuters
Quyết định từ chức đột ngột của Bộ trưởng Tư pháp Katsuyuki Kawai hôm 31/10 xảy ra sáu ngày sau khi cựu Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Isshu Sugawara nghỉ việc. Ông Sugawara bị cáo buộc vi phạm luật bầu cử khi tặng quà là dưa lưới và cua cho cử tri trong khu vực bầu cử ở Tokyo của mình, cũng như gửi thư ký mang phong bì phúng viếng tới đám tang một trong những người ủng hộ ông.
Tờ Japan Times cho biết Bộ trưởng Thương mại Kawai quyết định ra đi do vi phạm của vợ ông là bà Anri Kawai, người đã đắc cử vào Thượng viện hồi tháng 7 năm nay. Theo cáo buộc của tuần báo Shukan Bunshun, cấp dưới của bà Anri Kawai trả 30.000 yen mỗi ngày cho các nữ nhân viên dán khẩu hiệu trên các xe của đội vận động bầu cử. Mức trả này vượt qua giới hạn cho phép là 15.000 yen/ngày. Ngoài ra, thư ký của bà Kawai cũng tặng quà là khoai tây, ngô và xoài cho các cử tri địa phương trong tháng này.
Việc ông Katsuyuki Kawai từ chức diễn ra chỉ 1 tuần sau khi Bộ trưởng Thương mại Isshu Sugawara cũng rời ghế vì bê bối bầu cử tương tự mặc dù chỉ mới được bổ nhiệm hơn một tháng.
Theo hãng thông tấn Kyodo, ông Sugawara đệ đơn xin từ chức lên Thủ tướng Nhật Shinzo Abe sau khi tờ Shukan Bunshun đưa tin hôm 24/10 rằng, một thư ký của vị Bộ trưởng Thương mại đã mang một phong bì đựng 20.000 yen (gần 4,25 triệu đồng), đề tên Sugawara tới phúng viếng tại đám tang một trong những người ủng hộ ông ở khu vực Nerima, Tokyo.
Tờ báo còn đăng bức ảnh chụp người thư ký của ông Sugawara đang cúi đầu và trao phong bì phúng viếng cho gia đình người quá cố hôm 17/10.
Bộ trưởng Isshu Sugawara bị tố tặng quà cho cử tri ở khu vực bầu cử tại Tokyo. Ảnh: AP
Nếu thông tin trên chính xác, việc làm của ông Sugawara đã vi phạm luật bầu cử của Nhật, vốn quy định việc các chính trị gia tặng quà cho cử tri là bất hợp pháp, dù hành vi đó có diễn ra trong mùa bầu cử hay không. Mức phạt tối đa cho vi phạm này lên tới 500.000 yen (106 triệu đồng).
Phát biểu trong buổi họp báo hôm 25/10, ông Sugawara nhấn mạnh: "Tôi cảm thấy vô cùng xấu hổ khi từ chức giữa nhiệm kỳ trong bối cảnh có nhiều vấn đề về chi tiêu. Tôi xin lỗi".
Tạp chí Shukan Bunshun cũng tố cáo nhiều sai phạm khác của ông Sugawara, như mạt sát các thư ký, tặng dưa và hải sản đắt tiền như cua cho các cử tri địa phương suốt nhiều năm qua.
Sau khi bài báo được đăng tải, các nghị sĩ đối lập ngày 24/10 đã gây áp lực buộc Bộ trưởng Thương mại Sugawara, 57 tuổi, phải ra đi. Phe đối lập cảnh báo, nếu ông Sugawara không có lời giải thích rõ ràng liên quan đến các cáo buộc của tờ Shukan Bunshun, họ sẽ tẩy chay mọi phiên họp quốc hội ở cả Hạ viện và Thượng viện.
Vụ việc đã khiến Thủ tướng Shinzo Abe thừa nhận bản thân ông cũng phải chịu trách nhiệm vì bê bối liên quan đến ông Sugawara, do bổ nhiệm chính khách này vào ghế lãnh đạo Bộ Thương mại. Ông Abe đã xin lỗi toàn thể người dân Nhật.
Tuy vậy, hai bộ trưởng Kawai và Sugawara không phải là những chính trị gia Nhật Bản đầu tiên phải rời ghế vì tặng quà cho cử tri, vi phạm luật bầu cử Nhật Bản, nơi mà văn hóa tặng quà rất phổ biến.
Chính trị gia tặng trái cây cho cử tri cũng vi phạm luật. Ảnh: Reuters
Tại Nhật Bản, một bà nội trợ có thể mang hoa quả tặng cho những người hàng xóm, và cũng sẽ nhận được những món quà như vậy đáp lễ. Bạn bè cũng thường tặng bia hay mì cho nhau vào mùa hè, tặng xà phòng hoặc thịt xông khói vào mùa đông. Ngoài ra, quà tặng còn thay cho lời xin lỗi: chẳng hạn như xin lỗi vì tiếng khóc của con nhỏ làm phiền hàng xóm…
Những món quà tiền mặt cũng đóng một vai trò quan trọng trong các sự kiện xã hội tại Nhật. Chẳng hạn khách dự đám cưới, hoặc các dịp lễ quan trọng khác, thường mang theo phong bì tiền mừng. Tại đám tang, phong bì phúng viếng, gọi là “koden” trong tiếng Nhật, được người dự mang đến để bày tỏ chia sẻ với gia đình người quá cố.
Tuy nhiên, các chính trị gia Nhật Bản lại bị luật pháp cấm ngặt trao tặng bất cứ thứ gì có thể được ngầm hiểu là quà tặng cho cử tri. Luật này nghiêm đến mức năm 2014, một bộ trưởng đã mất ghế chỉ vì phát quạt giấy cho cử tri ủng hộ mình giữa trời nắng nóng.
Ở nhiều địa phương, những món quà tiền mặt trong các sự kiện đời sống – đặc biệt là tang lễ - vẫn được chấp nhận. Tuy nhiên vấn đề là chính trị gia đó phải trực tiếp có mặt. Đây chính là quy định khiến Bộ trưởng Thương mại Sugawara vi phạm. Ông đã không trực tiếp gửi phúng viếng tại lễ tang mà đã nhờ thư ký của mình mang tới.