Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) và Thủ tướng Hungary Viktor Orban tại cuộc gặp ở Moskva ngày 5/7/2024. Ảnh: Sputnik/TTXVN
Theo tờ Euro News ngày 3/8, Ủy ban châu Âu đã yêu cầu Hungary giải thích về quyết định gần đây của nước này liên quan đến việc nới lỏng quy định cấp thị thực cho công dân Nga và Belarus, điều mà Brussels lo ngại "có thể dẫn đến việc lách luật" các hạn chế của khối và làm suy yếu các tiêu chuẩn an toàn trên toàn Khu vực Schengen miễn hộ chiếu.
Ủy viên Nội vụ châu Âu Ylva Johansson đã bày tỏ sự lo ngại sâu sắc về quyết định của Hungary. Bà Johansson nhấn mạnh rằng Nga hiện đang là "vấn đề an ninh" và việc nới lỏng yêu cầu cấp thị thực có thể làm suy yếu an ninh của EU. Bà Johansson cảnh báo rằng khi kế hoạch tiếp cận dễ dàng này gây ra rủi ro, Ủy ban châu Âu sẽ hành động để đảm bảo an ninh cho toàn bộ khu vực.
Trước đó vào ngày 1/8, bà Johansson đã gửi một lá thư tới Bộ Nội vụ Hungary, đặt câu hỏi về các thay đổi mới đối với chương trình nới lỏng thị thực của nước này. Chương trình này được cập nhật để đơn giản hóa thủ tục cấp thị thực và kiểm tra lý lịch an ninh cho "người lao động được mời" từ Nga và Belarus. Giấy phép có hiệu lực trong hai năm và có thể gia hạn thêm ba năm, mở đường cho việc đủ điều kiện để thường trú.
Theo thông tin từ Euro News, kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra vào năm 2022, khoảng 500 "điệp viên hoặc nhân viên tình báo" Nga đã bị trục xuất khỏi EU. András Rácz, một chuyên gia về chính trị và an ninh, cho biết Nga hiện có ít điệp viên "truyền thống" hơn ở châu Âu và ngày càng dựa vào "các hình thức gián điệp" khác.
Vào đầu tháng 7 vừa qua, cùng thời điểm Hungary bắt đầu nhiệm kỳ Chủ tịch luân phiên Hội đồng EU và chuyến thăm gây tranh cãi của Thủ tướng Hungary Viktor Orbán tới Nga, Budapest đã mở rộng chương trình thị thực cho công dân từ Nga và Belarus. Trước đó, thẻ này đã được áp dụng cho những người nộp đơn từ các quốc gia khác như Ukraine, Bosnia-Herzegovina, Bắc Macedonia, Moldova, Montenegro và Serbia.
Budapest cho biết những công nhân này sẽ được tuyển dụng vào các dự án xây dựng nhà máy hạt nhân sử dụng công nghệ của Nga, công nghệ mà Thủ tướng Orbán đã yêu cầu miễn trừ khỏi các lệnh trừng phạt. Quyết định này không được chú ý cho đến khi Manfred Weber, Chủ tịch Đảng Nhân dân châu Âu (EPP), gửi một lá thư vào cuối tháng 7 cho Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel, yêu cầu thảo luận ở cấp lãnh đạo về vấn đề trên. Ông Weber cho rằng các quy định mới "đáng ngờ" này "tạo ra lỗ hổng nghiêm trọng cho các hoạt động gián điệp" và có thể cho phép "một lượng lớn người Nga vào Hungary với sự giám sát tối thiểu", gây ra rủi ro nghiêm trọng cho an ninh quốc gia.
Đáp lại, người phát ngôn của Thủ tướng Hungary đã bác bỏ các cáo buộc của ông Weber, mô tả quan điểm này là "vô lý và đạo đức giả", đồng thời khẳng định rằng hệ thống di cư của Hungary là "nghiêm ngặt nhất" trong EU. Dù vậy, Ủy ban châu Âu đã vào cuộc để giải quyết cuộc tranh cãi, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì an ninh khu vực Schengen, nơi các trạm kiểm soát biên giới đã bị bãi bỏ để tạo điều kiện di chuyển dễ dàng.
Trên cơ sở đó, EU yêu cầu Budapest trả lời một loạt các câu hỏi trước ngày 19/8 tới, liên quan đến lý do đưa hai nước Nga và Belarus vào chương trình cấp thị thực nhanh, tiêu chí đủ điều kiện, kiểm tra an ninh và việc thực hiện các hướng dẫn của EU. Bà Johansson cho biết, một khi Brussels nhận được câu trả lời, họ sẽ "đưa ra những biện pháp thích đáng".