Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker phát biểu trong cuộc họp báo tại Brussels, Bỉ, ngày 7/5/2019. Ảnh: THX/TTXVN
Đây là lần đầu tiên lãnh đạo 28 nước thành viên EU nhóm họp chính thức sau cuộc bầu cử nghị viện châu Âu (EP) hồi tháng 5 vừa qua.
Dự kiến, trong ngày họp đầu tiên, hội nghị sẽ thảo luận vấn đề cơ cấu lãnh đạo bộ máy điều hành EU mới.
Hiện Đức và Pháp - hai nước lớn nhất trong EU có quan điểm khác biệt trong việc lựa chọn các ứng cử viên cho vị trí đứng đầu Ủy ban châu Âu (EC) - cơ quan điều hành chịu trách nhiệm giám sát ngân sách và đề xuất chính sách chung của các nước thành viên trong khối từ lĩnh vực chống biến đổi khí hậu đến các quy định về công nghệ.
Nhiệm vụ của các nhà lãnh đạo EU là tìm kiếm một "ứng cử viên thỏa hiệp" cho vị trí chủ tịch EC thay ông Jean-Claude Juncker, sau khi các nhóm chính trị trong EP không thể thống nhất ủng hộ ứng cử viên nào.
Đảng Nhân dân châu Âu (EPP), nhóm chính trị lớn nhất trong EP, hậu thuẫn nhân vật theo đường lối trung hữu Manfred Weber người Đức. Tuy nhiên, Liên minh Chủ nghĩa xã hội và Dân chủ (S&D) ủng hộ ứng cử viên người Hà Lan Frans Timmerman, hiện là Phó chủ tịch thứ nhất EC, trong khi Ủy viên châu Âu phụ trách về cạnh tranh, bà Margrethe Vestager, người Đan Mạch, cũng được xem là ứng cử viên tiềm năng.
Ứng cử viên cuối cùng sẽ phải nhận được sự ủng hộ của ít nhất 21 trong số 28 nhà lãnh đạo EU cũng như giành đa số ủng hộ tại EP gồm 751 thành viên.
Trong khi Thủ tướng Đức Angela Merkel ủng hộ ứng cử viên chính của EPP, ông Manfred Weber, thì Tổng thống Pháp Emmanuel Macron lại đang tìm cách ngăn cản ông Weber với lập luận ông này thiếu kinh nghiệm điều hành.
Hiện Paris và Madrid đều thể hiện quan điểm ủng hộ các ứng cử viên tự do và theo xu hướng xã hội chủ nghĩa. Nhóm các nước Đông Âu gồm Ba Lan, Hungary, CH Séc và Slovakia cho biết sẽ ủng hộ ông Michel Barnier, người đang đảm nhiệm cương vị nhà đàm phán Brexit của EU, trở thành chủ tịch EC
Ngoài việc lựa chọn ứng cử viên cho vị trí người đứng đầu EC, tại hội nghị này, EU còn tìm kiếm các ứng cử viên cho chức chủ tịch EP và thống đốc Ngân hành trung ương châu Âu (ECB).
Trong ngày họp 21/6, lãnh đạo 27 nước EU (không có Thủ tướng Anh) sẽ thảo luận về vấn đề cải cách Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) và vấn đề Anh rời EU, còn gọi là Brexit.
Hội nghị thượng đỉnh EU lần này diễn ra trong bối cảnh chính trị châu Âu đang thay đổi khi các chính trị gia cực hữu và dân tộc chủ nghĩa đạt được những thành công mạnh mẽ trong cuộc bầu cử EP mặc dù các đảng ủng hộ châu Âu vẫn giữ được hơn 2/3 số ghế.
Trong 4 thập niên qua, Nghị viện châu Âu đã chứng kiến một "liên minh lớn" của các đảng trung hữu và trung tả, khi họ kiểm soát hơn một nửa số ghế trong EP.
Tại cuộc bầu cử năm 2019, cả hai nhóm đảng EPP và Liên minh Xã hội và Dân chủ (S & D) - lần đầu tiên bị mất hàng chục ghế, do đó đã bị mất thế đa số. Hai nhóm ALDE và Greens xếp thứ ba và thứ tư trong EP, với lần lượt 107 và 70 ghế.