Tổng thống Moon Jae-in và Thủ tướng Shinzo Abe trong một sự kiện năm 2017. Ảnh: AP
Trong cuộc họp gần đây của Hội đồng An ninh Quốc gia, các quan chức cấp cao Hàn Quốc cam kết “tăng đàm phán về những vấn đề chưa được giải quyết” một khi Thủ tướng mới của Nhật Bản lên nắm quyền.
Qua cuộc bỏ phiếu ngày 14/9, đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền đã lựa chọn Chánh văn phòng Nội các Yoshihide Suga là người kế nhiệm Thủ tướng Abe vốn từ chức vào cuối tháng 8 vì lý do sức khỏe.
Bản thân ông Suga cũng gợi ý về việc cải thiện quan hệ với Hàn Quốc. Trong một sự kiện gần đây, ông Suga nói: “Trung Quốc và Hàn Quốc là láng giềng của chúng ta và ngay cả khi có nhiều vấn đề khó khăn thì tôi dự kiến vẫn theo đuổi chính sách tạo điều kiện để liên lạc và phát triển mối quan hệ chiến lược với họ”.
Bất chấp xung đột về chính trị, cả Nhật Bản và Hàn Quốc vẫn kết nối chặt chẽ về kinh tế và đối mặt với những thách thức tương tự nhau bao gồm vấn đề vũ khí Triều Tiên và Trung Quốc.
Cả hai quốc gia cũng cùng chung bất an về liên minh với Mỹ do sự khó đoán định của Tổng thống Trump và việc nhà lãnh đạo này phàn nàn về 80.000 binh sĩ Mỹ đồn trú tại Hàn Quốc cùng Nhật Bản.
Giáo sư Leif-Eric Easley tại Đại học Ewha (Hàn Quốc) nhận định: “Cải thiện quan hệ với Tokyo sẽ giúp nâng cao hợp tác đồng minh cùng Mỹ, xử lý những điều chưa chắc chắn liên quan đến Trung Quốc và tạo lợi thế để Seoul ứng xử với Bình Nhưỡng”.
Theo một khảo sát của Gallup Korea thực hiện trong tháng 11, người Hàn Quốc còn đánh giá cao Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un hơn Thủ tướng Nhật Bản Abe. Nhiều người Hàn Quốc coi ông Abe là chính khách cánh hữu theo chủ nghĩa dân tộc muốn “tẩy trắng” lịch sử đế quốc của Nhật Bản trên Bán đảo Triều Tiên thời kỳ Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Nhưng bà Choi Eun-mi tại Viện nghiên cứu chính sách Asan (Hàn Quốc) nhận xét: “Việc từ chức của ông Abe có thể mở cánh cửa cho cải thiện quan hệ. Tuy nhiên không hề thực tế nếu chờ đợi có thay đổi đáng kể”.
Dự kiến những đàm phán bị hoãn giữa lãnh đạo hai quốc gia có thể nối lại, trong đó có cả hội nghị thượng đỉnh 3 bên với Trung Quốc mà Hàn Quốc hy vọng được tổ chức trong tháng 11.
Thủ tướng Abe (phải) cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Moon Jae-in tại một sự kiện năm 2017. Ảnh: AP
Năm 2019, Nhật Bản tuyên bố hạn chế xuất khẩu đến Hàn Quốc ba vật liệu được sử dụng để sản xuất màn hình điện thoại và vi mạch. Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc) cho biết động thái gây “đau đầu” cho các công ty công nghệ Hàn Quốc. Sau đó, tại Hàn Quốc xuất hiện kêu gọi tẩy chay hàng hóa Nhật Bản để trả đũa.
Tổng thống Moon Jae-in cho rằng quyết định này của Tokyo liên quan tới vụ việc năm 2018, một tòa án tại Hàn Quốc đã yêu cầu các công ty Nhật Bản phải đền bù cho lực lượng lao động bị ép buộc. Khi đó, Nhật Bản không đồng ý bởi cho rằng vấn đề đã được giải quyết từ hiệp ước năm 1965 bình thường hóa mối quan hệ với Hàn Quốc.
Hàn Quốc sau đó cảnh báo hủy bỏ thỏa thuận chia sẻ thông tin tình báo quân sự với Nhật Bản. Các chuyên gia đánh giá Hàn Quốc nhiều khả năng cần xử lý vấn đề liên quan đến phán quyết của tòa án năm 2018 và những thỏa thuận song phương hiện nay để cải thiện quan hệ với Nhật Bản.
Giáo sư Park Won-gon tại Đại học Handong (Hàn Quốc) nhận định mối quan hệ đi xuống giữa Hàn Quốc và Nhật Bản đã gây tổn hại đến khả năng xử lý của hai quốc gia với chính sách đối ngoại khó đoán định từ Tổng thống Trump.