Hai người đàn ông lớn tuổi trò chuyện ở thủ đô Seoul, Hàn Quốc ngày 11/5/2023. Ảnh: AFP
Chỉ trong một vài năm, số lượng cơ sở chăm sóc trẻ em ở nước này đã giảm gần 1/4, phản ánh chiến dịch không thành công của chính quyền nhằm khuyến khích các cặp vợ chồng sinh thêm con.
Theo thống kê của Bộ Y tế và Phúc lợi Hàn Quốc, trong năm 2017, có hơn 40.000 cơ sở chăm sóc trẻ em nhưng tính đến cuối năm ngoái, con số đó đã giảm xuống còn khoảng 30.900.
Trong khi đó, trong bối cảnh dân số già đi nhanh chóng, số lượng cơ sở chăm sóc người cao tuổi đã tăng vọt từ 76.000 vào năm 2017 lên 89.643 vào năm 2022.
Các cơ sở dành cho người cao tuổi bao gồm viện dưỡng lão, bệnh viện chuyên khoa và các cơ quan phúc lợi giúp người cao tuổi tìm kiếm các dịch vụ xã hội. Trong khi đó, các cơ sở chăm sóc trẻ em được thống kê bao gồm các cơ sở mầm non công, cũng như các cơ sở tư nhân và doanh nghiệp.
Xu hướng thay đổi này đã thể hiện rõ một vấn đề kéo dài nhiều năm mà Hàn Quốc cho đến nay vẫn chưa thể đảo ngược. Đây là một trong những quốc gia có tốc độ dân số già nhanh nhất thế giới và có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới. Tỷ lệ này đã liên tục giảm kể từ năm 2015 mặc dù các nhà chức trách đưa ra các ưu đãi tài chính và trợ cấp nhà ở cho các cặp vợ chồng sinh thêm con.
Các chuyên gia cho rằng nguyên nhân dẫn tới tỷ lệ sinh thấp này là do nhiều yếu tố, bao gồm văn hóa làm việc đòi hỏi khắt khe, tiền lương trì trệ, chi phí sinh hoạt tăng, gánh nặng tài chính trong nuôi dạy con cái, thay đổi quan điểm đối với hôn nhân và bình đẳng giới và sự vỡ mộng ngày càng tăng ở thế hệ trẻ.
Cuối những năm 2000, chính phủ bắt đầu cảnh báo cần có các biện pháp chính sách để khuyến khích các gia đình sinh thêm con. Tháng 9 năm ngoái, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol thừa nhận hơn 200 tỷ USD đã được chi ra để cố gắng tăng dân số trong 16 năm qua. Nhưng cho đến nay vẫn chưa có gì hiệu quả và những tác động từ tình trạng già hóa dân số ngày càng rõ rệt trong kết cấu xã hội và cuộc sống hàng ngày.
Theo hãng thông tấn Yonhap dẫn số liệu từ Bộ Giáo dục, nhiều trường tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông trên cả nước phải đóng cửa do thiếu trẻ em trong độ tuổi đến trường. Số liệu từ cơ quan thống kê chính thức của đất nước cho thấy tổng số trường trung học cơ sở và trung học phổ thông vẫn không thay đổi trong nhiều năm, chỉ tăng vài chục trường kể từ năm 2015.
Ở Daejeon, phía Nam Seoul, một ngôi trường bỏ hoang vì không có học sinh đã trở thành địa điểm nổi tiếng cho các nhiếp ảnh gia. Các hình ảnh chụp được cho thấy những hành lang trống rỗng một cách kỳ lạ và sân trường mọc đầy cỏ dại.
Không chỉ riêng Hàn Quốc, tại các nước Đông Á khác, cuộc khủng hoảng dân số tương tự cũng đã xảy ra với tỷ lệ sinh giảm. Một ngôi làng ở Nhật Bản đã trải qua 25 năm mà không ghi nhận thêm một ca sinh nào. Sự ra đời của một em bé vào năm 2016 được coi là một điều kỳ diệu.
Dân số già ngày càng tăng của Hàn Quốc đồng nghĩa với sự bùng nổ nhu cầu về các dịch vụ dành cho người cao tuổi, gây căng thẳng cho một hệ thống đang tìm cách theo kịp.
Hàn Quốc có tỷ lệ người già nghèo cao nhất trong số các quốc gia OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế), với hơn 40% người trên 65 tuổi phải đối mặt với tình trạng “nghèo tương đối”, theo định nghĩa của OECD là có thu nhập thấp hơn 50 % thu nhập khả dụng trung bình của một gia đình.
“Ở Hàn Quốc, hệ thống lương hưu vẫn đang hoàn thiện và các thế hệ hiện tại vẫn có mức lương hưu rất thấp”, OECD viết trong một báo cáo năm 2021.
Sự gia tăng nhanh chóng các viện dưỡng lão trong những năm gần đây có thể giúp giảm bớt phần nào gánh nặng xã hội già hóa. Tuy nhiên, những lo ngại dài hạn về tương lai của nền kinh tế Hàn Quốc vẫn còn tồn đọng, khi số lượng lao động trẻ - những người rất quan trọng trong việc hỗ trợ hệ thống chăm sóc sức khỏe và lương hưu - đang giảm dần.