Niu Dilân đã đặt mục tiêu hạ tỉ lệ người hút thuốc lá xuống dưới mức 5% vào năm 2025. Khi đó, nước này sẽ trở thành nơi đầu tiên trên thế giới “không khói thuốc” theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Nhưng xem ra vị trí này của Niu Dilân đang phải đối diện với thách thức lớn từ Hồng Công (Trung Quốc).
Theo kết quả điều tra mới nhất do Cục Điều tra Dân số và Thống kê Hồng Công tiến hành đối với 13.375 hộ gia đình, “xứ cảng thơm” hiện chỉ có 11,1% số người trên 15 tuổi hút thuốc. Xét về giới tính, chỉ có 3% phụ nữ và 19,9% đàn ông Hồng Công hút thuốc. Đây là tỉ lệ thấp nhất trong các nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, trừ Butan. Butan là nơi mà thuốc lá đã bị cấm bán triệt để, hút thuốc ở nơi công cộng trở thành hành vi phạm pháp và thuốc lá mang từ nước ngoài về bị đánh thuế 100% từ ngày 18/12/2004. Nếu xu hướng suy giảm số người hút thuốc tiếp tục được duy trì, chắc chắn Hồng Công sẽ không phải đợi tới năm 2025 mới trở thành nơi “không khói thuốc lá” như Niu Dilân.
|
Biển cấm hút thuốc được dán trong thang máy ở Hồng Công. Theo đó, người vi phạm sẽ bị phạt tới 5.000 HKD. |
Quay trở lại Hồng Công vào thời điểm cách đây khoảng 3 thập kỷ, người ta sẽ thấy những gì mà Hồng Công đạt được trong lĩnh vực chống hút thuốc lá thật to lớn và đầy kinh ngạc. Theo ông Trương, một thợ sửa chữa nhà cửa ở quận Wanchai, khi đó người ta có thể hút thuốc lá ở bất cứ nơi đâu, kể cả trên xe buýt lẫn trong rạp chiếu phim. Quảng cáo thuốc lá thì xuất hiện thường xuyên trong các chương trình truyền hình, phát thanh cũng như ở trên những tấm panô đặt nơi công cộng. Con số thống kê chưa đầy đủ cho thấy, khi đó ở Hồng Công có đến 25% số người trưởng thành hút thuốc lá.
Nhưng cùng với những nỗ lực của các nhà bảo vệ môi trường, chuyên gia y tế, trong đó có Tiến sĩ Judith Mackay, người đã từ bỏ vị trí bác sĩ tại bệnh viện để theo đuổi sự nghiệp kiểm soát thuốc lá, công cuộc chống thuốc lá ở Hồng Công đã có những tiến bộ đáng kể. Bắt đầu từ việc cấm in quảng cáo thuốc lá không có cảnh báo về sức khỏe năm 1982, tới việc cấm quảng cáo thuốc lá từ 4 giờ chiều tới 10 giờ 30 tối trên truyền thanh năm 1989, rồi cấm quảng cáo thuốc lá trên truyền hình năm 1990, trong rạp chiếu phim năm 1992, trên Internet năm 1998, trên báo in năm 1999… Bắt đầu từ chỗ có thể hút thuốc lá tràn lan, tới việc phải hút thuốc lá ở nơi quy định và thông qua Luật Cấm hút thuốc lá ở hầu hết nơi công cộng như nhà hàng, văn phòng, chợ, trường học, bệnh viện, quán rượu, quán karaoke, hộp đêm, nhà tắm công cộng và cả cơ sở mátxa. Những thùng rác công cộng đặt ngoài các tòa nhà hoặc nơi góc phố trước đây có thiết kế bộ phận gạt tàn cũng dần dần được thay thế bởi những thùng rác bình thường.
Trong lĩnh vực thuế thuốc lá, sau khi tăng thêm 8 HKD/bao vào đầu năm 2009, chính quyền Hồng Công tiếp tục tăng thêm 41,5% thuế đánh vào thuốc lá trong năm 2011 này, làm mỗi bao thuốc lá ở đây tăng thêm 10 HKD, từ 39 HKD lên 49 HKD. Tính đến nay, thuế đánh vào thuốc lá ở Hồng Công tương đương với 69% giá bán lẻ. Thuế tăng, thuốc lá trở nên đắt đỏ cũng là một trong những nguyên nhân khuyến khích người hút thuốc lá giảm hoặc bỏ thuốc. Kết quả điều tra nêu trên của Cục Điều tra Dân số và Thống kê Hồng Công cho thấy, số điếu thuốc mà người nghiện thuốc hút hàng ngày đã giảm xuống còn 13,4 điếu, ít hơn 0,5 và 0,3 điếu so với hai cuộc điều tra trước đó tiến hành vào năm 2007 và năm 2009. Đồng thời có tới 44,3% số người hút thuốc là ở Hồng Công mong muốn bỏ thuốc lá, ngoài lý do sức khỏe, có 17,2% nói rằng là do giá thuốc lá quá cao, trở thành gánh nặng kinh tế.
Tuy nhiên, với các nhà hoạt động môi trường, chống thuốc lá, thuế đánh vào thuốc lá ở Hồng Công vẫn còn nhẹ, chưa đạt tới mức 75% như Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị và giá bán một bao thuốc ở Hồng Công vẫn còn rẻ hơn 28% so với ở Xinhgapo. Đồng thời, Hồng Công cần phải nỗ lực hơn nữa trên nhiều khía cạnh nếu muốn trở thành nơi “không khói thuốc lá” đầu tiên thế giới.
Đó có thể là cấm các cửa hàng miễn thuế bán thuốc lá, chặn đứng việc buôn lậu thuốc lá để cắt một nguồn cung cấp thuốc lá giá rẻ hay tiến hành cấp phép cho các cửa hàng bán thuốc lá, nhưng thuốc lá bắt buộc phải để trong quầy, không được trưng bày ra ngoài và sẵn sàng thu hồi giấy phép nếu bán thuốc lá cho trẻ em. Đó cũng có thể là mở rộng khu vực cấm hút thuốc ra tất cả các nơi công cộng tăng cường lực lượng giám sát thực thi các lệnh cấm liên quan hay những biện pháp mạnh nhằm phanh phui mối liên hệ giữa các công ty thuốc lá với các đảng phái chính trị, các nhà làm luật…
Một khi xã hội đạt được sự đồng thuận, các chuyên gia phân tích cho rằng, tương lai “không khói thuốc lá” của Hồng Công sẽ sớm trở thành hiện thực.
Bài và ảnh: Hà Ngọc(P/v TTXVN tại Hồng Công)