Giám đốc IAEA Yoshimasa Hayashi bắt tay với Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshimasa Hayashi trong chuyến thăm Nhật Bản ngày 12/3. Ảnh: The Columbian
Trong chuyến thăm Nhật Bản vào ngày 12/3, Giám đốc IAEA Rafael Grossi cũng ủng hộ việc tăng cường năng lực hạt nhân của Nhật Bản, xem đó là nguồn năng lượng sạch và ổn định.
Thảm họa động đất - sóng thần năm 2011 đã làm hỏng chức năng cung cấp điện và làm mát lò phản ứng của nhà máy Fukushima, gây ra ba đợt tan chảy và tích tụ một lượng lớn nước thải phóng xạ.
Sau hơn một thập kỷ, nhà máy bắt đầu xả nước sau khi xử lý đã làm sạch và pha loãng với một lượng lớn nước biển vào ngày 24/8/2023, quá trình này dự kiến sẽ mất nhiều thập kỷ.
Việc xả thải đã bị các nhóm đánh cá và các nước láng giềng phản đối, trong đó có Trung Quốc, nước đã cấm nhập khẩu tất cả thủy sản Nhật Bản ngay sau khi đợt xả thải bắt đầu.
Nhật Bản đã tìm kiếm sự trợ giúp của IAEA trong việc giám sát và đánh giá an toàn để xoa dịu những lo ngại.
Ông Grossi sẽ kiểm tra cơ sở xả thải và lấy mẫu vào ngày 13/3 sau cuộc gặp với người dân địa phương. Lần cuối cùng ông đến thăm nhà máy này là vào tháng 7/2023. Báo cáo toàn diện của IAEA sau đó kết luận rằng việc xả thải đã đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn quốc tế.
Ông Grossi nói với Bộ trưởng Kinh tế và Công nghiệp Ken Saito rằng “việc thể hiện tính minh bạch của quá trình này là rất quan trọng”.
Người đứng đầu IAEA cũng đề xuất hỗ trợ kỹ thuật cho Nhật Bản để cải thiện nhà máy điện hạt nhân Kashiwazaki-Kariwa, đang tạm ngừng hoạt động ở vùng trung tâm phía bắc Niigata của Nhật Bản. Nhà máy này do cùng một công ty điều hành Fukushima Daiichi quản lý. Công ty và chính phủ Nhật Bản hiện đang muốn khởi động lại nhà máy này sớm.
IAEA sẽ cử một nhóm chuyên gia đến nhà máy vào cuối tháng này để hỗ trợ Công ty Điện lực Tokyo nhằm khôi phục hoạt động năng lượng hạt nhân càng sớm càng tốt.
Tuy nhiên, việc khôi phục hoạt động vẫn chưa chắc chắn vì cần có sự đồng ý từ cộng đồng địa phương.
Giám đốc IAEA cũng sẽ gặp Ngoại trưởng Nhật Bản Yoko Kamikawa vào ngày 14/3 để thảo luận về hợp tác giải trừ vũ khí hạt nhân, không phổ biến vũ khí hạt nhân, cũng như tình hình ở Triều Tiên và Iran, cùng việc sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình.
Nhật Bản cũng dự định hỗ trợ tài chính cho IAEA nhằm bảo vệ các nhà máy hạt nhân của Ukraine khỏi cuộc xung đột với Nga.
Trước đó, IAEA đã cam kết hợp tác với chính phủ Nhật Bản trong việc xử lý đất phóng xạ thải ra sau quá trình khử nhiễm trên khắp Fukushima.
Đất này đang được lưu giữ tại một cơ sở tạm thời ở Fukushima và kế hoạch tái chế nó để xây dựng đường sá và các công trình công cộng khác đang gặp phải sự phản đối. Chính phủ Nhật Bản đã hứa sẽ có kế hoạch xử lý cuối cùng vào năm 2045.