Iran đang tăng cường hợp tác kinh tế với Nga trong bối cảnh hai nước đều hứng các lệnh trừng phạt của phương Tây. Ảnh: sharghdaily
Iran sẽ ký hiệp định thương mại tự do với Liên minh Kinh tế Á - Âu (EEU) vào ngày 18/1/2023 - đài RT dẫn thông báo của người phát ngôn Bộ Công nghiệp Iran, Omid Ghalibaf, cho biết ngày 27/12.
EEU, dựa trên Liên minh Hải quan của Nga, Kazakhstan và Belarus, được thành lập vào năm 2015. Sau đó, có thêm Armenia và Kyrgyzstan tham gia. Liên minh được thành lập để đảm bảo sự di chuyển tự do của hàng hóa, dịch vụ, vốn và người lao động giữa các quốc gia thành viên.
Theo quan chức Iran, trong khi chờ đợi, Tehran có thể trao đổi hàng hóa với các quốc gia thành viên EEU trên cơ sở thương mại ưu đãi. Liên minh do Nga đứng đầu hiện đã giảm giá cho hàng hóa của Iran, trong khi Tehran dành ưu đãi cho các mặt hàng có nguồn gốc từ khối Á-Âu.
Đại sứ Iran tại Nga, Kazem Jalali, trước đó tuyên bố rằng Tehran và EEU đã hoàn tất thành công các cuộc đàm phán về việc tạo ra một khu vực thương mại tự do và hiện thỏa thuận đang chờ quốc hội của các quốc gia thành viên cũng như Iran phê chuẩn.
Hợp tác giữa Nga và Iran đã mở rộng nhanh chóng trong bối cảnh phương Tây trừng phạt Moskva và Tehran. Theo Cơ quan Hải quan Nga, từ tháng 1 đến tháng 10, kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt 4 tỷ USD, vượt qua con số của cả năm 2021. Dữ liệu cho thấy xuất khẩu của Nga sang Iran tăng 27%, trong khi nhập khẩu từ nước này tăng 10%.
Kể từ đầu năm, hai quốc gia đã đạt được một số thỏa thuận, bao gồm cả việc mua thiết bị máy bay, cùng xây dựng đường ống dẫn khí đốt và phát triển mỏ khí đốt.
Nga và Iran đều phải hứng chịu các lệnh trừng phạt cứng rắn của phương Tây. Một liên minh Nga-Iran chặt chẽ hơn sẽ giúp cả hai nước giảm thiểu tác động của các lệnh trừng phạt bằng cách tìm thị trường mới cho sản phẩm của mình, đồng thời thúc đẩy quan hệ hợp tác quân sự vì lợi ích của mỗi bên. Mối quan hệ được củng cố hơn nữa sau chuyến thăm của Tổng thống Nga Vladimir Putin tới Tehran vào tháng 7 năm nay. Đây là chuyến công du nước ngoài thứ hai của ông Putin kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine hồi cuối tháng 2.
Trước đó, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi thăm Moskva vào tháng 1, cam kết tăng cường hợp tác kinh tế và quân sự.
Giới doanh nhân Iran cho biết, người Nga đã đổ xô đến Iran trong những tháng gần đây, thường để thảo luận về cách lách trừng phạt của phương Tây. Ngày nay, người ta thường nghe thấy tiếng Nga trong các cửa hàng và khách sạn của Tehran, vì Iran vẫn mở cửa cho du khách Nga. Tại các khu chợ lớn ở thủ đô Tehran, số lượng khách hàng Nga đã tăng gấp đôi kể từ tháng 2.
Cả Nga và Iran đều rất cần các đối tác thương mại. Theo công ty tình báo dữ liệu Kpler, một trong những dấu hiệu quan trọng cho thấy quan hệ kinh tế giữa Moskva và Tehran khởi sắc là Iran đã vượt Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ trở thành khách hàng mua lúa mì lớn nhất của Nga vào tháng 7.
Iran đặc biệt cần Nga hỗ trợ trong lĩnh vực năng lượng. Nước này cần các đường ống dẫn khí đốt mới để đưa các sản phẩm năng lượng của mình ra nước ngoài, vì các tuyến đường hiện có tới Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq chỉ có thể vận chuyển khối lượng nhỏ. Năm 2021, xuất khẩu khí đốt của Iran đạt 17 tỷ m3. Trong khi đó con số này của Nga là 241 tỷ m3. Công suất đường ống là “điểm nghẽn” chính của Iran.
Một vấn đề khác đối với Iran là không có hoạt động sản xuất LNG (khí đốt tự nhiên hóa lỏng). Tehran cần Moscow giúp phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng. Biên bản ghi nhớ (MoU) trị giá 40 tỷ USD được ký vào tháng 7 giữa tập đoàn năng lượng khổng lồ Gazprom của Nga và Công ty Dầu mỏ Quốc gia Iran có thể thu hẹp khoảng cách này.
Giới phân tích phương Tây cho rằng các biện pháp trừng phạt của Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và Nhóm G7 đối với Nga đặt Moskva vào một tình huống quen thuộc với Iran. Kinh nghiệm lâu năm của Tehran trong việc lách các lệnh trừng phạt cũng có thể cung cấp những bài học quý giá cho Nga.
Trong khi đó, việc Mỹ rút khỏi Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) năm 2018 đã khiến nhiều quan chức Iran kết luận rằng các lệnh trừng phạt kinh tế cho dù được dỡ bỏ cũng không thể đảm bảo bình thường hóa lâu dài quan hệ thương mại với các nước khác. Thay vào đó, Tehran đã coi việc vô hiệu hóa các biện pháp trừng phạt là ưu tiên hàng đầu. Điều này đòi hỏi phải mở rộng quan hệ với các quốc gia bị trừng phạt khác để đảm bảo hoạt động ngoại thương bền vững.