Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phải hủy kế hoạch xây dựng 20.000 căn nhà định cư mới ở khu vực Bờ Tây mà Israel vừa thông báo trước đó vài tiếng. Nguyên do là kế hoạch này khiến Palestine giận dữ đến mức đã ra “tối hậu thư” rằng nếu Israel lấn tới, sẽ không có đàm phán hòa bình nào nữa.
“Hành động vô nghĩa”
Theo một tuyên bố phát từ văn phòng thủ tướng, ông Netanyahu đã ra lệnh cho Bộ trưởng Nhà ở Israel là ông Uri Ariel xem xét lại toàn bộ quy trình đánh giá triển vọng kế hoạch xây nhà tái định cư. Kế hoạch này đã được thông báo mà không có sự điều phối từ trước. Nó bị ông Netanyahu coi là “hành động vô nghĩa về mặt pháp lý và thực tế”, “một hành động tạo sự đối đầu không cần thiết với cộng đồng quốc tế” và sẽ làm ảnh hưởng tới quá trình định cư.
Ảnh chụp từ xa khu định cư Maaleh Adumim của Israel ở Bờ Tây. Ảnh:AP |
Yêu cầu rút lại kế hoạch xây nhà tái định cư của Thủ tướng Netanyahu được đưa ra sau khi Tổng thống Palestine Mahmud Abbas cảnh báo sẽ phải tuyên bố chấm hết cho tiến trình hòa bình nếu kế hoạch vẫn tiếp diễn. Trưởng đoàn đàm phán Palestine, ông Saeb Erekat, cho hay Tổng thống Abbas đã chỉ thị cho ông liên lạc với Nga, Mỹ, Liên minh châu Âu, Liên hợp quốc và Liên đoàn Arập để phản đối sự việc trên. Thậm chí, Palestine còn đe dọa hành động đơn phương để yêu cầu Liên hợp quốc công nhận tư cách thành viên.
Thông báo xây nhà của Israel cũng khiến các nước khác chỉ trích, điển hình là Mỹ - nước làm trung gian cho đàm phán hòa bình Israel - Palestine. Mỹ không chỉ lo ngại về thông báo của Israel mà còn “sửng sốt” và muốn một lời giải thích từ Israel. Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố “không chấp nhận tính hợp pháp của hoạt động định cư đang tiếp diễn”.
Trước đó, ngày 12/11, Bộ Nhà ở Israel đã đăng thông báo mời thầu nhằm thu hút sự chú ý của các công ty kiến trúc trong kế hoạch xây dựng nhà tái định cư trên phạm vi toàn quốc.
Nhạt nhòa triển vọng hòa đàm
Kế hoạch 20.000 ngôi nhà của Israel càng làm cho triển vọng hòa đàm Trung Đông vốn đã mong manh nay lại càng nhạt nhòa. Đàm phán hòa bình giữa Israel và Palestine được nối lại từ tháng 7/2013 sau 5 năm đổ vỡ nhưng hầu như không có mấy tiến triển sau hơn chục cuộc gặp gỡ giữa hai đoàn.
Ngay trong ngày 13/11, nhóm đàm phán hòa bình của Tổng thống Palestine Mahmud Abbas đã tuyên bố từ chức do không đạt được tiến triển trong các cuộc hòa đàm. Diễn biến này đánh dấu một bước lùi mới, mặc dù trả lời phỏng vấn kênh truyền hình CBC của Ai Cập, ông Abbas ám chỉ rằng các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục ngay cả khi các nhà đàm phán của Palestine quyết định từ chức và ông cần khoảng 1 tuần để khôi phục các cuộc hòa đàm.
Trước nguy cơ sụp đổ, Mỹ đã kêu gọi hai bên hành động để tạo không khí tích cực cho đàm phán. Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ còn cảnh báo Israel rằng nước này cần chọn hoặc là xây nhà tái định cư hoặc là hòa bình, đồng thời nói thêm rằng thất bại trong hòa đàm có thể châm ngòi cho một cuộc nổi dậy mới của người Palestine. Bản thân Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng tỏ ra nghi ngờ sự nghiêm túc của Israel trong hướng tới hòa bình.
Theo đánh giá của tổ chức Peace Now, chính phủ Israel đang phá hủy mọi cơ hội hòa bình với người Palestine khi lên kế hoạch xây dựng ồ ạt các khu định cư mới tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của người Palestine. Trong khi đó, phản ứng với chỉ trích của thế giới, Thủ tướng Netanyahu cáo buộc cộng đồng quốc tế đã quá mềm mỏng với Palestine và cho rằng hòa bình phải là “đường hai chiều”.
Thùy Dương