Ở ngoại ô Bắc Kinh, các công nhân bốc dỡ xác lợn tại một nhà kho được cho là một phần của kho dự trữ thịt lợn quốc gia Trung Quốc. Ảnh: New York Times
Có vai trò tương tự như Kho dự trữ dầu chiến lược của Mỹ - được lệnh xả trong trường hợp cần thiết để đảm bảo ổn định nguồn cung của thị trường dầu mỏ, kho dự trữ lợn quốc gia của Trung Quốc là biện pháp để bình ổn giá thịt lợn trong bối cảnh đất nước tỷ dân khan hiếm loại thực phẩm này.
Giá thịt lợn trong những ngày này tại Trung Quốc tăng chóng mặt. Đây là kết quả của bệnh dịch đang tàn phá đàn lợn nước này, và chính phủ tìm cách bám víu vào các kho dự trữ để đảm bảo nguồn cung cho người tiêu dùng. Không chỉ vậy, thương chiến giữa Trung Quốc và Mỹ lại càng làm tình hình thêm trầm trọng. Các lệnh trừng phạt trả đũa của Trung Quốc khiến các mặt hàng thực phẩm và sản phẩm nông nghiệp nhập khẩu từ Mỹ trở nên đắt đỏ hơn.
Tháng trước, 10.000 tấn thịt lợn từ kho dự trữ quốc gia đã được bán ra thị trường nhằm đảm bảo nguồn cung trước dịp nghỉ lễ Quốc khánh 1/10. Một lô 9.600 tấn thịt khác cũng đã được xả kho vào tháng 1 trước thềm đón Năm mới.
Mỗi chính quyền địa phương lại có kho dự trữ của riêng mình. Trung Quốc hiếm khi dự trữ một loại thực phẩm trong một kho có quy mô khổng lồ.
Người mua tấp nập tại một chợ bán buôn thịt ở Bắc Kinh. Ảnh: New York Times
Hệ thống dự trữ thịt lợn quốc gia được hình thành từ cuối những năm 1970, ngay thời điểm Trung Quốc bắt đầu vực dậy trở lại sau một cuộc khủng hoảng kinh tế. Trước đó, vào những năm 1950, chính quyền thời cố Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông cũng đã thực hiện chính sách dự trữ gạo, muối và đường khẩn cấp. Trong khi quốc gia giới thiệu cải cách thị trường, hệ thống kho dự trữ trở thành một công cụ để kiểm soát giá thị trường, không chỉ với thịt lợn mà còn với nhiều loại thịt khác như bò, gà, cừu… Vào đầu tháng 9, bên cạnh 10.000 tấn thịt lợn, Trung Quốc cũng ra lệnh xuất 2.400 tấn thịt bò và 1.900 tấn thị cừu ra thị trường.
Vậy lượng thịt lợn dự trữ trong kho chiến lược của Trung Quốc là bao nhiêu? Con số chính xác được coi là bí mật quốc gia. Tuy nhiên một số quan chức vẫn đưa ra gợi ý. Trong một bài luận năm 1996, một quan chức của China Food Limited - công ty trực thuộc chính phủ quản lý kho dự trữ thịt lợn quốc gia – có viết kho dự trữ thịt lợn chiến lược chính thức tăng sản lượng lên 200.000 tấn từ 20.000 tấn khi thành lập. Các nhà nghiên cứu cho biết con số đã có phần giảm sút vào đầu những năm 2000, song đến năm 2011, số lượng thịt lợn dự trữ khôi phục. Bộ Thương mại Trung Quốc khi đó cho biết kho thịt lợn chiến lược quốc gia đang dự trữ khoảng 200.000 tấn.
Giá thịt lợn hàng ngày được đăng trên một bảng quảng cáo điện tử tại một chợ bán buôn ở Bắc Kinh. Ảnh: New York Times
Một câu hỏi lớn đặt ra ở đây là liệu rằng kho dự trữ có đủ lớn để tác động đáng kể tới giá thịt trên thị trường. Người dân Trung Quốc tiêu thụ hơn 50 triệu tấn thịt lợn mỗi năm, và phần lớn số thịt đó lấy từ các trang trại nuôi lợn trên toàn quốc.
Giới phân tích ước tính trong năm nay số lượng đàn lợn của Trung Quốc đã giảm 40% so với năm ngoái do lợn chết hàng loạt vì dịch tả châu Phi. Ngân hàng đầu tư Jefferiesd dự đoán năm nay Trung Quốc sẽ sản xuất ít hơn 30% so với năm ngoái, giảm 16 triệu tấn thịt lợn. Đối đầu với con số khổng lồ này, 200.000 tấn thịt lợn khẩn cấp được dự trữ chỉ coi như muối bỏ biển.
Vậy 200.000 tấn thịt lợn dự trữ đó được cất giữ ở đâu? Chính quyền trung ương Trung Quốc có hơn chục kho dự trữ rải rác khắp đất nước. Mỗi một kho có khả năng dự trữ khoảng 10.000 tấn thịt lợn sống đông lạnh. Cũng có các công ty tư nhân và doanh nghiệp nhà nước hợp tác với chính quyền địa phương để quản lý các kho dự trữ thịt lợn của địa phương và quốc gia.
Các công ty này phần lớn giữ thịt lợn tại các kho nằm ở vùng ngoại ô thành phố. Thịt lợn phải luôn được đảm bảo dự trữ ở nhiệt độ -18 độ C. Năm 2013, một phóng viên tại tỉnh Sơn Đông phía Đông Trung Quốc đã có cơ hội thâm nhập vào một cơ sở dự trữ thịt lợn. Kho chứa 1.500 tấn thịt lợn sống đông lạnh được bảo vệ bằng cửa khóa 2 lần. Nhân viên bảo vệ kho phải mặc 8 lớp áo.
Về mặt kỹ thuật, kho dự trữ thịt lợn Trung Quốc không chỉ chứa mỗi thịt. Kể từ những năm 1990, chính phủ đã bắt đầu dự trữ đàn lợn. Năm 2007, khi phóng viên tại tỉnh Sơn Đông tới thăm một trang trại nuôi lợn phục vụ kho dự trữ thịt của tỉnh, họ thấy hàng chục nghìn con lợn được nuôi trong điều kiện lý tưởng: “Khu vực trồng nhiều loại rau và cây xanh phủ bóng. Chuồng lợn được xây cao và rộng rãi, được lắp đặt máy sưởi cho mùa Đông và quạt thông gió cho mùa Hè.
Đánh giá chất lượng thịt lợn dự trữ chiến lược, chính phủ đảm bảo mặt hàng vẫn trong quy định chuẩn. Cấp quản lý yêu cầu kho dự trữ thịt lợn phải thay mới 3 lần một năm. Điều đó có nghĩa là không có miếng thịt nào được để quá 4 tháng trong kho.
Trong một tài khoản trên mạng xã hội Weibo gần đây đăng tải, một người dùng viết: “Hôm nay tôi mua được thịt lợn trong kho dự trữ của chính phủ. Nó được dán nhãn ‘Thịt loại 4’ và bán rẻ hơn so với thịt lợn từ nhà cung cấp khác ngay cùng một quầy bán. Chất lượng không tệ, và nó cũng không có mùi lạ. Thịt đó hoàn toàn có thể ăn được”.