Nói tới cộng đồng người Việt ở Nga và các nước thuộc Liên Xô trước đây, ta thường nhắc cập tới các khu chợ bởi trong hơn 20 năm qua, cuộc sống của đại bộ phận bà con người Việt xa quê gắn liền với chợ. Chợ là nguồn thu nhập, tạo công ăn việc làm cho gia đình đồng thời cũng là nơi lao động chính của bà con. Tuy nhiên trong những năm gần đây, các chợ ở Nga ngày càng mai một, điều có thể thấy rõ nhất qua tình cảnh "chợ chiều" ở Moskva. Nguyên nhân chính là do các tập đoàn bán lẻ lớn ngày càng tăng cường đầu tư vào Nga, mô hình đại siêu thị nảy nở, khiến cho cơ sở hạ tầng cũng như sức hút của chợ giảm sút. Thêm vào đó, kinh tế Nga không còn phát triển tốt như trước nên sức mua giảm, người dân có xu hướng mua sắm ở siêu thị, vì tại đó có thể cùng lúc đáp ứng cho họ tất cả các mặt hàng cho họ.
Con đường đi tìm "luồng gió mới" cho văn hóa chợ đưa chúng tôi tới miền Nam xa xôi của nước Nga - tỉnh Krasnodar Krai, để thăm gia đình các anh Trần Quốc Ngợn (Lợi) - Trần Quốc Triệu. Hiện gia đình này đang sở hữu một chuỗi khoảng 180 cửa hàng bán lẻ trải khắp khu vực Krasnodar. Trao đổi với chúng tôi, anh Trần Quốc Triệu, Chủ tịch Hội người Việt ở Kuban, cho biết trước đây anh cũng từng mưu sinh ở chợ song từ khi sang được một năm anh đã ấp ủ ước mơ hình thành chuỗi cửa hàng. Anh tâm sự: “Bà con mình toàn buôn bán ngoài chợ, trong khi nước Nga rộng lớn, kể cả gia đình có 10 người thì cũng không thể bao quát hết việc, mình phải nghĩ cái lớn hơn, và thế là mình hình thành mộtt mạng lưới tất cả những người gắn bó với mình, trao cho họ quản lý một cửa hàng, một khu rồi từng bước mở rộng và nâng cấp”.
Từ một vài cửa hàng mang tên Imperia ở thành phố Krasnodar, ngày nay chuỗi cửa hàng nhà anh Triệu, với 670 nhân viên, thậm chí còn lan sang các tỉnh lân cận. Cửa hàng xa nhất nằm ở Pyatchigorsk, cách thành phố Krasnodar 400 km. Chuỗi cửa hàng được quản lý bằng máy tính, ngồi một chỗ, các anh cũng có thể biết doanh thu từng cửa hàng trong ngày. Anh Triệu cho biết: “Khi đã có mục tiêu đúng đắn, gia đình anh cứ từng bước mở rộng kinh doanh, trong vòng 4 năm qua, gia đình đã tập trung đầu tư theo hướng này và việc mở rộng kinh doanh cũng đem lại hiệu quả, tận dụng được sức mạnh của người dân bản địa để phát triển hệ thống”.
Đề cập tới những tiêu chí chính khi mở cuỗi cửa hàng bán lẻ, anh Triệu chia sẻ: “Mục tiêu của chúng tôi khi mở chuỗi cửa hàng là phục vụ người Nga tận nơi, với giá phải chăng và chất lượng có thể chấp nhận, người dân ở xa sẽ không phải đi đâu để mua hàng nữa", và cứ mỗi huyện với dân số 20.000 người các anh lại đặt một cửa hàng để phục vụ tại chỗ cho dân cư ở đó”. Theo anh, “hàng hóa vừa rẻ lại vừa đẹp, thì đương nhiên người dân sẽ đến cửa hàng của mình. Và với mục đích phục vụ và đáp ứng cho người dân ngay chính địa phương đó, mình cũng thu được thành công”.
Tại một siêu thị Lucky ở ngoại ô thành phố Krasnodar. |
Chúng tôi thực sự ngỡ ngàng khi được tận mắt "sở thị" bản đồ chuỗi cửa hàng bán lẻ trong thời gian các anh trao đổi thường nhật về hoạt động và định hương phát triển kinh doanh. Anh Tiến, một thành viên ban quản lý cho biết các nút màu đỏ trên bản đồ dùng để chỉ những điểm dân cư có 5 cửa hàng, màu vàng là điểm có 4 cửa hàng, xanh 3, và trắng là nơi có 2 cửa hàng hoạt động.
Anh Triệu nhận định mô hình chuỗi cửa hàng của anh phù hợp với sự phát triển kinh tế của nước Nga bởi hiện các tập đoàn bán lẻ lớn trên thế giới đang tăng cường đầu tư vào Nga, và nếu người Việt không vươn lên, vẫn tiếp tục chỉ dựa vào chợ, sau đây 5-10 năm, người Việt có thể mất thị phần bán lẻ vốn có của mình vào tay các tập đoàn như Metro, Auchan, hay không còn chỗ đứng trong thị trường bán lẻ với sức mua lớn của Nga.
Hướng tới qui mô lớn hơn và dịch vụ tiện lợi hơn, từ năm 2013 các anh còn khai trương thêm 6 cửa hàng "siêu thị" lớn mang nhãn hiệu "Lucky" với hy vọng các cửa hàng đó có thể cùng lúc phụ vụ cho nhu cầu khác nhau của gia đình Nga, đồng thời đa dạng hóa mặt hàng để phục vụ người tiêu dùng ngày càng tốt hơn. Trao đổi với người quản lý một siêu thị ở thị trấn ngoại ô Krasnodar, chị Marina Sergeyevna cho biết: “Hiện hàng hóa ở Nga rất nhiều vì cửa hàng mở ra nhiều, khai trương rất nhiều khu bán hàng lớn, bởi vậy hiện khách hàng không chỉ còn quan tâm tới hàng hóa mà quan tâm tới cả chất lượng phục vụ".
Như vậy, có thể kết luận thị trường bán lẻ ở Nga vẫn còn nhiều tiềm năng. Tuy nhiên giờ đây vấn đề với bà con người Việt buôn bán hàng ở chợ là phải có một tư duy mới, đường hướng kinh doanh mới để có thể vượt lên chính mình, vượt qua áp lực cạnh tranh của những đại công ty bán lẻ đang tích cực đầu tư vào Nga.
Duy Trinh - Cao Cường