Theo hãng tin AP, trong xung đột giữa Nga và Ukraine, máy bay không người lái đã chứng minh là một vũ khí mạnh mẽ, khó ngăn chặn và hiệu quả về chi phí trong thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm và tiêu diệt mục tiêu, đồng thời có thể làm lung lay quyết tâm của binh lính.
Drone cũng nhanh chóng vượt qua tên lửa để trở thành vũ khí từ xa được lựa chọn vì có thể đưa drone tới bất kỳ khu vực chiến đấu nào với số lượng lớn hơn và rẻ hơn nhiều.
Ukraine và phương Tây cho rằng Nga đã thực hiện liên tiếp các vụ tấn công bằng drone Shahed do Iran sản xuất trên lãnh thổ Ukraine. Động thái này có nhiều ý đồ: tiêu diệt các mục tiêu quan trọng, làm lung lay tinh thần và cuối cùng là tiêu hao vũ khí và nguồn lực của Ukraine khi chống lại drone.
Drone hoạt động như thế nào trong xung đột ở Ukraine
Một máy bay không người lái trên bầu trời vài giây trước khi lao vào các tòa nhà ở Kiev, Ukraine, ngày 17/10. Ảnh: AP
Các máy bay không người lái Shahed chất đầy thuốc nổ và được lập trình trước để bay lơ lửng trên không cho đến khi chúng lao vào mục tiêu.
Trích dẫn dữ liệu của Iran, tờ Defense Express của Ukraine cho biết Shahed là drone hình tam giác, dài 3,5 mét, rộng 2,5 mét và nặng khoảng 200 kg. Drone này có động cơ 50 mã lực, tốc độ tối đa 185 km/h.
Ông Behnam Ben Taleblu, thành viên cấp cao thuộc Tổ chức Bảo vệ Nền dân chủ tại Washington, cho biết drone đã được triển khai ở Yemen và trong một vụ tấn công tàu chở dầu vào năm ngoái. Ông cho biết tầm hoạt động của drone là khoảng 1.000 km.
Công nghệ drone mới giúp bên sử dụng không cần phải hy sinh nhân lực cũng như không phải chi một số tiền khổng lồ để chế tạo máy bay phức tạp tiếp cận mục tiêu.
Trong cuộc tấn công của Nga ngày 17/10 nhằm vào thủ đô Kiev của Ukraine, Thị trưởng thành phố, ông Vitali Klitschko, cho biết 28 máy bay không người lái đã gây ra các đợt tấn công liên tiếp. Được bắn liên tiếp từ bệ phóng xe tải, máy bay không người lái có thể bay thấp và chậm, có khả năng tránh radar tốt hơn. Chúng cũng có thể bao vây một mục tiêu, áp đảo hệ thống phòng thủ, đặc biệt là ở các khu vực dân sự.
Nhưng theo ông Mykola Bielieskov, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine, Shahed chỉ mang một lượng thuốc nổ 40 kg, tạo ra lực nổ yếu hơn nhiều so với lực nổ mà đầu đạn 480 kg trên một tên lửa thông thường có thể gây ra ở tầm xa hơn nhiều. Ông Bielieskov nói: “Rất khó để tấn công các mục tiêu lớn bằng các máy bay không người lái như vậy”.
Hiệu quả chi phí
Mảnh vỡ của một máy bay không người lái Shahed bị bắn rơi gần Kupiansk, Ukraine. Ảnh: AP
Với giá chỉ 20.000 USD một chiếc, Shahed có giá chỉ bằng một phần rất nhỏ so với chi phí của một tên lửa thông thường. Ví dụ, tên lửa hành trình Kalibr của Nga có giá là khoảng 1 triệu USD mỗi tên lửa.
Với chi phí thấp như vậy, Shahed có thể được triển khai với số lượng lớn để áp đảo mục tiêu, cho dù đó là kho nhiên liệu hay cơ sở hạ tầng và các cơ sở như trạm điện hoặc nước.
Mặc dù có kích thước nhỏ, nhưng vụ nổ của Shahed đủ mạnh để gây sát thương. Trong các cuộc tấn công ngày 17/10, một máy bay không người lái đã tấn công một trung tâm hoạt động, còn một drone khác lao vào một tòa nhà dân cư 5 tầng.
Ông Bielieskov cho rằng quân đội Nga đang chọn sử dụng Shahed vào các mục tiêu nằm ngoài chiến trường vì các lực lượng Ukraine đã biết cách chống lại drone một cách hiệu quả và có thể đánh chặn được hơn một nửa.
Trong bối cảnh xung đột kéo dài, tìm kiếm vũ khí rẻ hơn nhưng vẫn mạnh sẽ là điều mấu chốt với các bên.
Đối với Nga, Shahed dường như là một lựa chọn thay thế. Ông Bielieskov nói “Shahed-136 là phiên bản giá rẻ của tên lửa hành trình mà Nga không thể sản xuất nhanh chóng.
Ông Taleblu cho rằng Nga có thể sẽ tiếp tục tăng cường khả năng tấn công tầm xa bằng máy bay không người lái của Iran và thậm chí cả tên lửa.
Các quan chức Nga không đưa ra dữ liệu nào về số lượng tên lửa được dùng trong cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine gần đây nói rằng Nga đã sử dụng hầu hết kho vũ khí tên lửa chính xác cao - từ 1.844 tên lửa trước cuộc xung đột xuống còn 609 tên lửa vào giữa tháng 10.
Tác động tâm lý
Tiếng vo ve không ngừng của những chiếc máy bay không người lái Shahed cũng gây ra tác động tâm lý lớn với những người ở bên dưới đường bay của nó. Âm thanh đó khiến mọi người lo lắng và mất tinh thần, vì không có ai trên mặt đất biết chiếc chính xác chiếc drone sẽ tấn công khi nào và ở đâu.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói: “Máy bay không người lái cảm tử và tên lửa đang tấn công toàn bộ Ukraine”.
Trong khi đó, ông Bielieskov thừa nhận các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái Shahed làm dấy lên lo ngại rằng hệ thống phòng không của Ukraine không đủ khả năng để đối phó với mối đe dọa này. Nhưng ông cho rằng sử dụng drone, ngay cả với số lượng lớn, cũng không đủ để đảo ngược diễn biến trên thực địa.