Bình minh lên báo hiệu một ngày mới bắt đầu ở thị trấn duyên hải Sitiawan, phía bắc Malaixia. Đó cũng là lúc hàng ngàn con chim yến bay ra khỏi tổ, chao lượn trên bầu trời. Thế nhưng những con chim yến bé nhỏ này không bay ra từ tổ trong các hang động tự nhiên mà chúng bay ra từ một trang trại nuôi yến được xây dựng dành riêng cho chúng làm tổ.
|
Công nhân Malaixia làm sạch tổ yến trước khi đóng gói xuất khẩu. |
Những trang trại nuôi yến này là nỗ lực của người dân Malaixia nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về món súp yến, một cao lương mỹ vị mà người Trung Quốc tin rằng tốt cho đời sống tình dục và mang lại nhiều ích lợi khác cho sức khỏe. Người tiêu dùng giàu có ở Trung Quốc, Ấn Độ và Trung Đông đang ngày càng chuộng sản phẩm từ yến - thứ được gọi là “trứng cá muối của phương Đông”. Chính nhu cầu đó là động lực khiến thị trường nuôi yến thế giới bùng nổ chưa từng có. Ước tính, thị trường này trị giá hơn 6 tỷ USD.
Ông Loke Yeu Loong, giám đốc điều hành trang trại nuôi yến ở thị trấn Sitiawan, cho phóng viên hãng tin AFP biết: “Trung Đông là thị trường mới của chúng tôi. Họ cho ngựa đua ăn món súp yến để chúng chạy nhanh hơn. Ở thời điểm này, cầu đã vượt xa cung”.
Yến dùng nước dãi để xây tổ và những chiếc tổ này là nguyên liệu quý giá dùng để làm món yến sào hảo hạng, món mà người ta cho là có đủ công dụng, từ chữa trị bệnh hen suyễn đến giảm quá trình lão hóa. Năm 2009, sản lượng tổ yến trên thế giới đã đạt 3.750 tấn, trong đó 75% đến từ Inđônêxia, phần lớn sản lượng còn lại được sản xuất tại Thái Lan và Malaixia.
Nhưng vấn đề về môi trường và an toàn đã tạo sự thay đổi lớn trong khai thác tổ yến. Thay vì khai thác tổ yến tự nhiên trong các hang động và các tòa nhà bỏ hoang, giờ đây người nuôi yến ở Malaixia đã xây dựng hàng ngàn chỗ cho chim yến làm tổ.
Ông Loke xây dựng trang trại nuôi yến đầu tiên năm 2009. Trang trại của ông gồm những dãy nhà 3 tầng, cửa ra vào và cửa sổ được bịt kín. Ông sử dụng những chiếc loa phát ra tiếng chim yến gọi bạn tình để dụ chim yến bay vào những ngôi nhà này qua những khe mở nhỏ để làm tổ.
Theo chính phủ Malaixia, từ khoảng vài trăm ngôi nhà được xây dựng để nuôi yến vào cuối những năm 1990, hiện đã có khoảng 50.000 ngôi nhà như vậy. Malaixia sản xuất khoảng 275 tấn tổ yến năm 2010, với giá trị khoảng 470 triệu USD. Dự báo, sản lượng sẽ tăng lên 500 tấn vào năm 2020. Nhu cầu cao đã đẩy giá một kg tổ yến hiện nay của Malaixia lên đến 4.000 ringgít, gấp 4 lần so với cách đây 20 năm.
Ông Loke cho biết, hiện tại trang trại của ông không thể đáp ứng kịp mức cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng. Công ty Swiftlet Eco Park của ông đang phát triển và lập kế hoạch xây dựng thêm 14 trang trại khác trên toàn quốc với mục tiêu trở thành nhà sản xuất yến hàng đầu của Malaixia.
Bùng nổ và hậu quả
Ngành công nghiệp nuôi yến ở Malaixia bắt đầu manh nha từ những năm 1980 và phát triển mạnh sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 - cuộc khủng hoảng này đã khiến nhiều khu vực xây dựng nhà cửa bị bỏ hoang hoặc là đang trong tình trạng làm dở dang. Nhiều người kinh doanh đã tận dụng những khu nhà bỏ hoang này để làm trang trại nuôi yến. Tuy vậy, họ bị phản đối vì tiếng chim phát ra từ loa để dụ yến đã làm phiền dân cư sống xung quanh. Ngoài ra, phân chim yến cũng là mối đe dọa tiềm tàng đến sức khỏe con người, nhất là trong thời kỳ dịch cúm gia cầm bùng phát. Vì vậy, yêu cầu cần có quy định cho ngành nuôi chim yến này càng trở lên cấp thiết. Kết quả là, các nhà chức trách đã dừng cấp phép xây mới trang trại nuôi yến trong khu vực đô thị và cấm nuôi yến trong các khu đô thị.
Không chỉ thế, ngành nuôi yến còn bị các nhà môi trường chỉ trích. Họ cho rằng con người cứ liên tục lấy mất những chiếc tổ mà loài chim yến phải cần cù lao động mới làm nên được khi chúng còn chưa kịp đẻ trứng là hành động thô bạo đối với loài yến. Ông Mohamad Idris, Chủ tịch tổ chức môi trường “Những người bạn của Trái Đất” chi nhánh ở Malaixia, tỏ ra lo lắng rằng loài chim yến sẽ bị kiệt sức.
Ông Mohamad Noorhisham, người chịu trách nhiệm giám sát chim yến của cơ quan thú y Malaixia, cho biết, quy định dự kiến áp dụng vào năm tới sẽ đảm bảo phát triển ngành công nghiệp nuôi yến an toàn, bền vững và thân thiện với chim yến. Trong đó, một nội dung trong quy định này nghiêm cấm việc khai thác tổ yến đã có chim non.
Các nhà sản xuất và quan chức thú y thống nhất rằng cần phải chấm dứt tình trạng chạy theo lợi nhuận mà vi phạm luật. Ông Loke cho biết, trong ngành khai thác tổ yến, người nuôi yến đã phải bỏ ra một số tiền lớn để được phép thu hoạch nên họ muốn thu hoạch càng nhiều càng tốt. Việc này khiến chim yến non bị chết và trứng chim yến bị vỡ. Nói về trang trại của mình, ông Loke nhấn mạnh, ông không bao giờ phá hủy chim non và trứng mà coi chúng là cái mầm để phát triển trong tương lai.
Quang Tuyến