Nhân viên dỡ quan tài từ xe tải bên ngoài một nhà tang lễ ở thủ đô Mexico City. Ảnh: Getty Images
Mexico đang ở vào tình cảnh thiếu hụt giấy chứng tử do số ca tử vong vì COVID-19 tăng cao, cùng với đó là nạn quan liêu liên bang, khiến nhiều gia đình phải trì hoãn việc mai táng cho người thân.
Theo Bộ trưởng Y tế Mexico Hugo López-Gatell, số người chết tăng vọt đã gây ra tình trạng nhiều gia đình không nhận được giấy chứng tử. Đây là thực tế diễn ra ở các cộng đồng dân cư lao động, tại bang đông dân nhất nước là Mexico cũng như tại thủ đô Mexico City và bang Baja California.
Thiếu hụt giấy chứng tử cho thấy mức độ nghiêm trọng mà đại dịch gây ra cho Mexico. Quốc gia Nam Mỹ này đứng thứ 4 thế giới về số ca tử vong vì COVID-19, với 66.000 ngươi chết theo thông báo chính thức, đứng sau Mỹ, Brazil và Ấn Độ. Chính quyền và giới chuyên gia y tế nhận định, con số tử vọng trên thực tế còn cao hơn nữa, do khả năng xét nghiệm của các cơ quan chức năng có giới hạn.
Thiếu hụt giấy chứng tử khiến các nhà tang lễ và bác sĩ gặp khó khăn trong hoạt động, còn gia đình các nạn nhân thì lo lắng khi không thể đứng ra tổ chức nghi lễ mai táng cho người thân. “Ngày nào tôi cũng nhận được cuộc gọi từ các bác sĩ, yêu cầu trợ giúp để có được nhiều giấy chứng tử hơn. Chúng tôi đang phải trải qua giai đoạn thiếu hụt trầm trọng giấy chứng tử”, Carlos Aranza – chuyên gia điều phối y tế tại bang Mexico chia sẻ.
Giới quản lý nhà tang lễ ở Cuautitlán, một khu vực công nghiệp ở ngoại ô thủ đô Mexico City, cho biết các gia đình đã buộc phải lưu giữ thi thể người thân tại nhà, phải chạy khắp thành phố và sang cả vùng lân cận để tìm kiếm các bác sĩ có thể cấp giấy chứng tử. “Thật nguy hiểm cho chúng tôi. Nhẽ ra họ cần phải hỏa táng thi thể tức thời”, Laura Rebollar, chủ một cửa hiệu nói.
Giới chức bang Mexico đổ lỗi việc thiếu hụt giấy chứng tử là do đại dịch, với luận điểm số người chết vượt quá ước đoán tử vong trước đó. Nhưng tệ quan liêu hành chính cũng là một nhân tố. Theo ông Aranza, chính phủ liên bang vẫn chưa cấp giấy chứng tử cho năm nay dù được yêu cầu cấp khoảng 50.000 giấy. Bang Mexico vì thế đã phải sử dụng giấy chứng tử sót lại từ những năm trước và mượn tạm từ những bang lân cận.
Nhân viên y tế chuyển bệnh nhân nghi nhiễm COVID-19 tại bang Jalisco, Mexico ngày 2/8/2020. Ảnh: AFP/TTXVN
Phát biểu tại cuộc họp báo ngày 6/9, Bộ trưởng López-Gatell cho biết chính phủ liên bang trong 20 qua đã in ấp và phân phối hơn 1.000.000 giấy chứng tử để giải quyết tình trạng thiếu hụt này và thừa nhận Mexico đã gặp phải thách thức lớn liên quan đến loại giấy tờ cốt yếu này.
Cuối tháng 8 vừa qua, giới chủ điều hành nhà tang lễ và các bác sĩ tư ở Cuautitlán đã buộc phải đứng lên phản kháng, cho đặt một cỗ quan tài ngay trước trụ sở cơ quan y tế của bang. Họ yêu cầu được cấp thêm giấy chứng tử.
Thiếu hụt giấy chứng tử cũng đã tạo ra thị trường chợ đen béo bở cho giới bác sĩ. Luật pháp Mexico quy định giấy chứng tử được cấp miễn phí. Nhưng các gác sĩ đã ra mức giá từ 200-400 USD cho mỗi lần tới nhà và điền, cấp giấy chứng tử cho nạn nhân.
Theo Héctor Hernández, chuyên gia nhân chủng học ở Đại học Tự trị Quốc gia Mexico và nguyên là cựu quan chức y tế, thông thường một năm chính phủ liên bang sẽ cấp khoảng 900.000 giấy chứng tử trên cả nước, dựa trên ước đoán trung bình số người chết là 750.000 người/năm. Có khoảng 100.000-150.000 giấy chứng tử không được dùng đến. Nhưng số ca tử vong tăng thêm do COVID-19 đã khiến nhiều bang phải sử dụng đến phần dư này.
Tại thủ đô Mexico City, bệnh viện và các bác sĩ đã phải dùng cả giấy chứng tử cấp phát trong năm 2017, 2018, 2019 để giải quyết tình trạng thiếu hụt. Thực tế này cũng là minh chứng cho thấy Mexico đang phải đối diện với tình cảnh số ca tử vong trên thực tế lớn hơn nhiều so với số liệu báo cáo chính thức.
Mức chênh lệch này có thể lên gấp ba lần. Chính phủ Mexico chỉ thống kê số ca tử vong với xét nghiệm cho kết quả dương tính với virus SARS-CoV-2. Thế nhưng Mexico lại là nước có tỉ lệ xét nghiệm trên tổng quy mô dân số thuộc diện thấp nhất thế giới. Trung bình một ngày nước này chỉ xét nghiệm được 5 ca/100.000 người dân, thấp hơn nhiều so với tỉ lệ 37 ca/100.000 dân của Brazil và 139 ca /100.000 dân tại Mỹ.
Nhiều bệnh viện tại Mexico không có đủ kít xét nghiệm. Vì thế có một số lượng lớn người Mexico tử vong tại nhà vì COVID-19 mà không được xác nhận. Theo một nghiên cứu gần đây của tạp chí Nexos (Mexico), số ca tử vong tăng thêm so với mức bình thường tại thủ đô Mexico từ tháng ba đến cuối tháng tám là 31.000 ca.
Nếu thông tin này là chính xác, tỉ lệ tử vong vì COVID-19 tại Mexico sẽ gần ngưỡng 190.000 người, tương đương với Mỹ - nước co quy mô dân số lớn gấp đôi Mexico.