Theo chính quyền Syria, các bên liên quan cần ít nhất 1 năm để giải trừ toàn bộ số vũ khí hóa học mà nước này đang có. Tuy nhiên, với kinh nghiệm từ Libya, dự báo trên của Syria có lẽ là một sự lạc quan thái quá.
Một đội chuyên gia hóa học của Libya cùng các kỹ sư quân đội chôn téc đựng vũ khí hóa học tại Tripoli ngày 11/11/2012 dưới sự giám sát của Liên Hợp quốc. Ảnh: AFP. |
Mới tuần trước, Tổng thống Bashar al-Assad phát biểu cho rằng "cần tới khoảng thời gian 1 năm, hoặc hơn một chút", cùng với khoản chi phí 1 tỷ USD để Syria giao nộp toàn bộ vũ khí hóa học. Tuy nhiên, bài học từ Libya cho thấy, khoảng thời gian "hơn một chút này" có thể sẽ là hàng năm trời.
9 năm kể từ khi Libya, dưới thời Tổng thống Kadhafi, ký kết Hiệp ước giải trừ vũ khí hóa học, các thế hệ chính quyền mới của nước này vẫn đang cố gắng phá hủy kho vũ khí còn tồn đọng.
Năm 2004, Libya có tới 13 tấn vũ khí hóa học, và chính quyền nước này tuyên bố toàn bộ các đầu đạn chứa vũ khí hóa học đã được phá hủy trước đó. Những năm tiếp theo, chính quyền Tổng thống Kadhafi đã phá hủy khoảng 54% lượng khí độc, và khoảng 40% số nguyên liệu hóa học để sản xuất ra chúng, cùng 3.500 quả bom có thể chứa chất hóa học.
Tiến trình được các chuyên gia Tổ chức cấm vũ khí hóa học (OPCW) giám sát này đã bị gián đoạn năm 2011 bởi cuộc nổi dậy do phương Tây hậu thuẫn lật đổ ông Kadhafi. Đến năm 2012, các công việc giải trừ của các chuyên gia mới được nối lại.
Khi đó, Đại tá Ali Chikhi, phát ngôn viên của lực lượng quân đội Libya cho biết "tiến trình tiêu hủy vũ khí hiện đang được tiến hành từng bước, dự kiến sẽ hoàn thành các bước cuối cùng trong khoảng thời gian từ tháng 12/2012 tới tháng 5/2013". Tới thời hạn trên, ông này trả lời hãng tin AFP rằng "Libya đã tiêu hủy 95% số lượng khí độc, và tiếp tục giải trừ lượng còn lại chậm nhất vào năm 2016".
Mới đây, Ngoại trưởng Libya Mohamed Abdelaziz cho biết nước này vừa đạt được thỏa thuận hỗ trợ kỹ thuật với Mỹ trong việc tiêu hủy số vũ khí hóa học còn lại hồi đầu tháng 9 này. Theo đó, sẽ có một đoàn chuyên gia Mỹ sang trợ giúp trong một vài ngày tới.
Về phần mình, tới thời điểm này, Syria đã cung cấp thông tin thống kê đầy đủ số lượng vũ khí hóa học mà mình có cho OPCW, theo thỏa thuận giữa Mỹ và Nga nhằm tránh nguy cơ một cuộc can thiệp quân sự.
Thỏa thuận này yêu cầu Syria phải hủy toàn bộ vũ khí hóa học vào giữa năm 2014, đồng thời cũng mở ra hy vọng thúc đẩy đàm phán hòa bình nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài 30 tháng tại quốc gia này, khiến hơn 110.000 người chết và hơn 2 triệu người khác phải rời bỏ đất nước.
Lê Hoàng (theo AFP)