Ngày 26/8, Tạp chí "Chính sách Đối ngoại" của Mỹ cho biết Washington từng cung cấp cho Iraq thông tin tình báo về sự chuẩn bị cho một cuộc tấn công của Iran dù biết trước Iraq sẽ phản công bằng vũ khí hóa học.
Thành phố Dezful, Iran bị phá hủy bởi lực lượng Iraq năm 1984. Ảnh: Internet |
Dẫn tài liệu của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và bài phỏng vấn với các cựu quan chức được tiết lộ, tạp chí trên đã đánh giá lại hồ sơ của Mỹ, trong bối cảnh Washington cân nhắc hành động quân sự chống lại Syria vì chính quyền nước này bị cáo buộc dùng vũ khí hóa học gần Damascus hồi tuần trước.
Theo tạp chí, vào năm 1983, Mỹ biết trước nhà lãnh đạo Iraq Saddam Hussein sẽ không do dự pháo kích lực lượng Iran bằng khí sarin hoặc hơi ngạt. Báo cáo tuyệt mật vào tháng 11/1983 của CIA viết: "Khi các cuộc tấn công của Iraq tiếp diễn và được tăng cường, khả năng Iran dính đạn pháo chứa hơi ngạt của Iraq tăng cao. Tehran sẽ đưa bằng chứng này lên LHQ và cáo buộc Mỹ đồng lõa vi phạm luật pháp quốc tế".
Cuối năm 1987, hình ảnh vệ tinh của Mỹ cho thấy Iran đang tập trung lực lượng quy mô lớn tại phía Đông thành phố cảng Basra, miền Nam Iraq, để chuẩn bị cho cuộc tấn công mùa Xuân, đồng thời Iran đã xác định được điểm yếu chiến lược của hệ thống phòng thủ Iraq.
Saddam Hussein (trái) và cựu Tổng thống Ronald Reagan. Ảnh: Internet |
Báo cáo "At the Gates of Barsa" được trình lên Tổng thống Mỹ Ronald Regan và nhà lãnh đạo này viết một ghi chú bên lề: "Một chiến thắng của Iran là không thể chấp nhận được". Mỹ quyết định thông tin cho Baghdad về phát hiện trên và cung cấp cho Iraq thông tin tình báo về các trung tâm hậu cần và hệ thống phòng không của Iran.
Tháng 4/1988, lực lượng của ông Saddam Hussein đã đánh phủ đầu Iran bằng các cuộc oanh tạc sử dụng vũ khí hóa học trên bán đảo Fao. Theo CIA, các chất hóa học được dùng bốn lần, mỗi lần giết chết hàng trăm, hàng nghìn lính Iran. Đại tá Không quân nghỉ hưu Rick Francon cho hay: "Người Iraq không bao giờ nói cho chúng tôi ý định sử dụng khí độc thần kinh. Họ không cần phải làm thế. Chúng tôi đã biết trước".
Vào tháng 3/1988, Saddam dùng chất hóa học trong một vụ tấn công ngôi làng Hallabja của người Cuốc, cướp đi sinh mạng của 5.000 người.
* Trong một diễn biến khác, Quốc hội Iran dự định yêu cầu Mỹ và Anh bồi thường những thiệt hại xảy ra do việc tổ chức và tiến hành cuộc đảo chính năm 1953, khi Quốc vương Mohammad Reza Pahlavi, người đã chạy trốn trước đó, quay về đất nước.
Thông tin này được ông Mansour Hakikatpur, Phó Chủ tịch Ủy ban An ninh Quốc gia và Chính sách Đối ngoại của Quốc hội Iran, tuyên bố với hãng thông tấn IRNA. Ông nhấn mạnh rằng các nhà lập pháp Iran sẽ đưa vấn đề bồi thường thiệt hại ra xem xét trong cuộc họp tiếp theo. Cũng có đề xuất thảo luận về vấn đề này tại các diễn đàn và các cuộc gặp gỡ quốc tế với sự tham gia của nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Ông Hakikatpur nêu rõ: "60 năm trước, chiến dịch mang mật danh "Dự án Ajax", được xây dựng và thực hiện dưới sự giám sát của các cơ quan tình báo Anh và Mỹ, đã dẫn đến việc phế truất quyền lực của Chính phủ Iran được bầu một cách hợp pháp, đứng đầu là ông Mohammad Mossadegh. Ngày nay, khi chính các quốc gia này thừa nhận vai trò của mình trong việc chuẩn bị và thực hiện cuộc đảo chính, cần phải khôi phục quyền lợi đã bị vi phạm của dân tộc Iran".
TN(Theo AFP, đài TNNN)