Tổng thống Nga Vladimir Putin, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu (trái) và Tổng tư lệnh Hải quân Nga Nikolai Yevmenov (phải) tham dự cuộc duyệt binh Ngày Hải quân ở St. Petersburg, Nga ngày 25/7/2021. Ảnh: Sputnik
Tờ New York Times dẫn nguồn quan chức Ukraine và phương Tây cho biết, Điện Kremlin đã sa thải chỉ huy hải quân hàng đầu của mình sau một loạt các cuộc tấn công của Ukraine nhằm vào Hạm đội Biển Đen Nga. Theo nguồn tin, Đô đốc Nikolai Yevmenov, người đứng đầu Hải quân Nga trong 5 năm qua, đã bị cách chức chỉ huy và được thay thế bằng tư lệnh Hạm đội phương Bắc của Nga.
Một số ấn phẩm của Nga hôm 10/3 cũng đưa tin rằng Đô đốc Yevmenov đã bị sa thải. Izvestia, một tờ báo có trụ sở tại Moskva, và Fontaka, một hãng thông tấn ở St. Petersburg, đều dẫn nguồn tin giấu tên xác nhận sự thay đổi chỉ huy cấp cao nhất trong hải quân Nga. Tờ Financial Times cũng dẫn lời các quan chức Ukraine đưa tin về diễn biến này ngày 11/3.
Tuy nhiên, chính phủ Nga từ chối xác nhận bất kỳ sự thay đổi nhân sự nào. Cả Bộ Quốc phòng Nga lẫn Điện Kremlin đều không bình luận gì.
Các ấn phẩm của Nga đưa tin Đô đốc Yevmenov sẽ được thay thế bởi người đứng đầu Hạm đội phương Bắc của Nga, Đô đốc Aleksandr A. Moiseyev. Tuy nhiên, Đô đốc Yevmenov hiện vẫn được ghi là Tư lệnh Hải quân trên trang web chính thức của quân đội Nga.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitri Peskov nói với các phóng viên hôm 11/3: “Có những sắc lệnh được phân loại là mật. Tôi không thể bình luận về chúng. Không có sắc lệnh nào công khai về vấn đề này”.
Thay vào đó, quân đội Nga đưa ra các tuyên bố liên quan đến các hoạt động hải quân, bao gồm một tuyên bố hôm 12/3 về việc các tàu hải quân Nga tham gia cuộc tập trận chung với Iran và Trung Quốc ở Vịnh Oman.
Đây không phải là lần đầu tiên giới chức Nga từ chối trả lời những câu hỏi về nhân sự lãnh đạo Hải quân Nga. Vào tháng 2, các kênh Telegram của Nga theo dõi quân đội nước này đưa tin rằng lãnh đạo cao nhất của Hạm đội Biển Đen, Viktor Sokolov đã bị cách chức, nhưng tên ông vẫn được nêu công khai là chỉ huy hạm đội trên trang web của quân đội Nga.
Xem video phương tiện không người lái Ukraine tấn công tàu Nga ngoài khơi Crimea hồi tháng 2/2024, theo tuyên bố của Kiev (Nguồn: Bộ Quốc phòng Ukraine/Telegraph)
Các quan chức Mỹ đánh giá rằng, trong khi cuộc phản công của Kiev hồi năm ngoái ở miền Đông và miền Nam Ukraine phần lớn thất bại, thì các cuộc tấn công nhằm vào Hạm đội Biển Đen của Nga lại có hiệu quả bất ngờ.
Những chiến thắng này càng đáng ngạc nhiên hơn vì Ukraine không có lực lượng hải quân hay đội tàu chiến truyền thống. Thay vào đó, họ sử dụng các phương tiện không người lái trên không và dưới nước để tấn công tàu Nga.
Washington tin rằng Ukraine đã đánh chìm 15 tàu Nga trong 6 tháng qua, trong khi giới chức châu Âu nói rằng chiến thắng của hải quân Ukraine đã mở cửa trở lại phía Tây Biển Đen, cho phép Kiev nối lại hoạt động vận chuyển ngũ cốc từ cảng Odesa.
Một quan chức tình báo quân đội Ukraine cho rằng, việc Đô đốc Yevmenov bị cách chức chỉ huy có liên quan trực tiếp đến việc mất tàu Nga.
Ukraine ước tính 1/3 Hạm đội Biển Đen của Nga, từng có 80 tàu, đã bị tổn thất kể từ khi cuộc xung đột giữa hai nước bắt đầu cách đây hơn 2 năm. Kiev cho rằng vụ đánh chìm tàu tuần dương Moskva, soái hạm của Nga vào tháng 4/2022, bằng tên lửa do Ukraine chế tạo là một trong những chiến thắng mang tính biểu tượng.
Chiến dịch tấn công bằng các phương tiện không người lái gần đây của Ukraine cũng quan trọng không kém, được cho là dẫn đến việc Nga phải di chuyển hạm đội của mình ra khỏi bờ biển Ukraine và phía Tây Biển Đen.
Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski hôm 12/3 nhấn mạnh quân đội Ukraine “về cơ bản đã giành chiến thắng trong cuộc chiến giành quyền kiểm soát nửa phía Tây Biển Đen”. Ông Sikorski nói với các phóng viên khi thăm Washington, D.C.: “Ngũ cốc Ukraine hiện lại đang chảy qua Bosporus đến châu Phi và Trung Quốc, những thị trường truyền thống của Ukraine”.
Trong phiên điều trần tại Thượng viện Mỹ hôm 11/3, Giám đốc CIA (Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ) William J. Burns cho biết Ukraine sẽ có thể tiến hành thêm nhiều cuộc tấn công nhằm vào Crimea và Hạm đội Biển Đen nếu Mỹ cung cấp thêm hỗ trợ quân sự.
“Ukraine có thể tiếp tục gây tổn thất với Nga, không chỉ bằng các cuộc tấn công thâm nhập sâu vào Crimea mà còn nhằm vào Hạm đội Biển Đen của nước này, tiếp nối thành công khiến 15 tàu Nga bị đánh chìm trong suốt 6 tháng qua”, ông Burns nói. Giám đốc CIA cũng từng viết trong một bài báo hồi đầu năm nay rằng Ukraine nên tăng cường gấp đôi các chiến thuật như vậy.
Các nhà phân tích quân sự Ukraine cho rằng quyết định của Moskva thay thế chỉ huy hải quân hàng đầu là hợp lý, vì những nỗ lực của Nga nhằm bảo vệ hạm đội của họ khỏi các cuộc tấn công đã thất bại.