Ngoại trưởng Mỹ công du 8 nước Trung Đông để củng cố quan hệ đồng minh

Theo kế hoạch, ông Pompeo sẽ khởi hành từ ngày 8/1 để tới 8 thủ đô gồm Amman (Jordani), Cairo (Ai Cập), Manama (Bahrain), Abu Dhabi (Các tiều vương quốc Arab thống nhấ), Doha (Qatar), Riyadh (Saudi Arabia), Muscat (Oman) và cuối cùng là Kuwait City (Kuwait). Ngoài ra, hồi tuần trước Nhà Trắng không loại trừ khả năng Ngoại trưởng Pompeo sẽ dừng chân tại thủ đô Baghdad của Iraq, tuy nhiên thông tin này chưa được Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận. 

Kế hoạch công du của Ngoại trưởng Pompeo được công bố 2 tuần sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ tuyên bố rút toàn bộ binh lính Mỹ tại Syria về nước, động thái được cho là khiến các đồng minh ngạc nhiên và lo ngại chỗ trống mà Mỹ để lại sẽ giúp Iran gia tăng ảnh hưởng tại Syria. Một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết ông Pompeo sẽ có bài phát biểu quan trọng tại Cairo, điểm dừng chân thứ hai trong hành trình, với thông điệp chính nhấn mạnh "Mỹ sẽ không rời Trung Đông". Cùng với đó, Washington mong muốn các đồng minh Trung Đông sẽ cùng chia sẻ trách nhiệm đảm bảo an ninh và ổn định tại khu vực trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về khả năng các tổ chức khủng bố cực đoan như Al-Qaeda hay "Nhà nước Hồi giáo" tự xưng (IS) xuất hiện trở lại khi Mỹ rút quân.

Trong chuyến đi lần này, Ngoại trưởng Pompeo gánh vác trọng trách xoa dịu các đồng minh quan trọng của Mỹ tại Trung Đông sau khi Tổng thống Trump ngày 19/12 tuyên bố Mỹ sẽ ngay lập tức rút quân khỏi Syria, dù trước đó ông luôn đề cập khả năng rút dần binh lính về nước. Các quốc gia trong khu vực, đặc biệt là Israel, lo ngại động thái này sẽ tạo điều kiện cho Iran mở rộng hiện diện tại Syria và giúp Tổng thống Syria Bashar al-Assad, một đồng minh của Tehran, củng cố quyền lực. Trước chuyến thăm của ông Pompeo, Cố vấn An ninh Nhà Trắng John Bolton đã được cử tới Israel và Thổ Nhĩ Kỳ để thảo luận về kế hoạch hành động tiếp theo. 

Ông Pompeo cũng hy vọng sẽ củng cố quan hệ đồng minh với nhóm 6 quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác Vùng vịnh (GCC). Hội đồng này bị suy yếu từ năm 2017 liên quan tới căng thẳng tại vùng Vịnh, trong đó một thành viên của GCC là Qatar bị nhóm các quốc gia trong khu vực do Saudi Arabia dẫn đầu cô lập. Để củng cố lại nhóm này, Mỹ hy vọng tổ chức Hội nghị GCC sớm trong quý I/2019. Một vấn đề quan trọng khác là thảo luận với các quốc gia vùng Vịnh về cuộc chiến kéo dài 4 năm qua tại Yemen, trong đó liên minh Arab do Saudi Arabia dẫn đầu và Mỹ hậu thuẫn ủng hộ chính phủ được quốc tế công nhận tại Yemen chống lại phiến quân Houthi.

Một trong những điểm dừng chân quan trọng trong chuyến công du của ông Pompeo là Riyadh, trong bối cảnh quan hệ Mỹ và Saudi Arabia trong thời gian qua ít nhiều bị ảnh hưởng bởi vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị giết hại tại Lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ). Nhà báo này sinh sống tại Mỹ và đang làm việc cho báo Washignton Post (Mỹ) khi bị sát hại. Bộ Ngoại giao Mỹ nêu rõ luôn coi Riyadh là một đồng minh quan trọng nhưng Washington mong muốn đồng minh này xử lý cuộc điều tra cái chết của nhà báo Khashoggi một cách "có trách nhiệm và đáng tin cậy" hơn.