Kết thúc hội nghị, các nhà lãnh đạo đã thông qua tuyên bố chung, qua đó tiếp tục khẳng định vai trò và tầm quan trọng của việc thắt chặt mối quan hệ giữa “ba nước anh em” trong bối cảnh có những xu hướng đòi xóa bỏ Hiệp định Tự do Thương mại Bắc Mỹ (NAFTA) tại cả ba nước, nhất là ở Mỹ. Những nội dung đáng chú ý đạt được tại hội nghị lần này bao gồm:
Vấn đề biến đổi khí hậuHội nghị đồng ý tới năm 2025, 50% điện năng của khối sẽ được sản xuất bởi các nhà máy năng lượng sạch. Kế hoạch này bao gồm việc ủng hộ các đường dây truyền tải điện xuyên biên giới, cũng như hệ thống hạ tầng cho năng lượng tái tạo.
Lãnh đạo ba nước thành viên trong buổi họp báo sau hội nghị. Ảnh: Lê Hoàng |
Các bên cũng đồng ý một kế hoạch giải quyết chất ô nhiễm trong thời gian ngắn, bao gồm việc cắt giảm khí methane từ khu vực sản xuất dầu khí vào khoảng 40 – 45% tới năm 2025, giảm khí thải carbon và tìm năng lượng thay thế cho siêu khí nhà kính hydrofluorocarbons (HFCs).
Ba nước đồng ý hợp tác về chiến lượng vận tải xanh và các biện pháp bảo tồn nhằm bảo vệ các loài có nguy cơ tuyệt chủng, như loài bướm chúa.
Thương mại ba bênTiếp tục hoàn thành các quy trình phê chuẩn Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương tại mỗi nước. Hiện TPP đã được chính phủ Mexico chuyển lên Thượng viện xem xét phê chuẩn. Quốc hội Mỹ dự kiến bỏ phiếu vào cuối năm nay, thời điểm kết thúc nhiệm kỳ của Tổng thống Obama. Chính quyền Canada vẫn đang tiến hành tham vấn rộng rãi trong dân chúng.
Ba nước thành viên tiếp tục điều chỉnh Hiệp định Tự do Thương mại khu vực Bắc Mỹ (NAFTA) cho phù hợp với hoàn cảnh kinh tế, bao gồm các điều khoản về xuất xứ thuốc, mỹ phẩm, cao su, kim loại, máy móc công nghiệp/điện tử, thiết bị chính xác và khí tự nhiên.
Các vấn đề biên giới chungTiếp tục triển khai chương trình "người du lịch được tin cậy khu vực Bắc Mỹ" với mục tiêu tới cuối năm 2016, công dân Mỹ và Canada , những người thuộc hệ thống NEXUS - thuộc xếp loại có nguy cơ mất an ninh thấp, những khách đi lại thường xuyên - có thể được kiểm tra an ninh ngay tại các sân bay của Mexico (chương trình Viajero Confiable). Đổi lại, người Mexico cũng sẽ được tham gia chương trình NEXUS. Việc cải tiến kỹ thuật và đẩy nhanh thủ tục thông quan cửa khẩu sẽ được tiếp tục, bao gồm cả việc chia sẻ thông tin.
Năm 2016, các nhân viên Canada sẽ được triển khai cùng với các đối tác người Mexico tại một trung tâm Hải quan Mỹ nhằm nâng cao năng lực đấu tranh với vấn đề buôn lậu.
Cạnh tranh kinh tếBa nước sẽ áp mô hình "cụm công nghiệp" nhằm xác định các khu vực với những công ty, nhà cung ứng và các thể chế liên kết với nhau nhằm thu hút các ngành công nghiệp mới. Ba nước cũng sẽ tăng cường hợp tác về an ninh mạng, dự kiến sẽ tổ chức một Hội nghị về vấn đề này tại Washington, Mỹ thời gian tới nhằm chia sẻ kinh nghiệm.
Nhất trí thúc đẩy tinh thần kinh doanh của phụ nữ. Mỹ và Canada dự kiến tổ chức lập đoàn doanh nghiệp nữ tới Mexico vào năm sau.
Nhân quyền
Diễn ra ngay sau vụ xả súng thảm sát tại Orlando nhằm vào cộng đồng người đồng tính, Hội nghị cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế đảm bảo sự tôn trọng đầy đủ đối với quyền con người về đồng tính, lưỡng tính, và người chuyển giới.
Lãnh đạo ba nước ủng hộ việc thành lập một cơ quan độc lập tại Liên hợp quốc chuyên về ngăn chặn bạo lực và kỳ thị xu hướng giới tính và xác định giới tính. Đặc biệt, Canada và Mỹ cam kết sứ quán của họ ở các nước trên toàn thế giới sẽ hợp tác trong nỗ lực xóa bỏ các tội phạm đồng giới cũng như chống lại vấn đề bạo lực và phân biệt giới tính.
Vấn đề “mức độ bạo lực đáng báo động” đối với phụ nữ và trẻ em gái người bản xứ tại cả ba nước cũng được đề cập. Một nhóm công tác chung sẽ được triệu tập tại Washington vào mùa Thu năm nay nhằm trao đổi kiến thức và hỗ trợ các nạn nhân.
An ninhVấn đề gìn giữ hòa bình cũng được đưa trở lại Hội nghị. Canada sẽ giúp đào tạo các lực lượng tham gia gìn giữ hòa bình của Mexico, trong khi các nhà hoạch định quốc phòng đang tìm hiểu một sứ mệnh gìn giữ hòa bình tại Colombia.
Ba nước sẽ hợp tác về các hoạt động tài chính phi pháp và vấn đề buôn bán người. Dự kiến một chương trình thử nghiệm dài 90 ngày sẽ được triển khai vào cuối năm nay với mục tiêu nhắm tới những tên tội phạm nước ngoài có liên hệ với Bắc Mỹ.
Ba nước cùng xác định mục tiêu chung trong chống nghèo đói và tham nhũng ở các quốc gia láng giềng Trung Mỹ. Các bên đồng ý thành lập một Quỹ chung nhằm giải quyết nguyên nhân căn bản của việc di cư không thường xuyên, bao gồm thiếu cơ hội về kinh tế, dịch vụ y tế và giáo dục kém, tội phạm băng đảng, bạo lực.
Tuyên bố chung cũng lên án cuộc khủng hoảng chính trị đang diễn ra tại Venezuela, hoan nghênh những tiến bộ gần đây của Colombia trong tiến trình hướng tới thỏa thuận hòa bình với lực lượng FARC và lên án về việc thiếu dân chủ trong cuộc bầu cử Tổng thống tại Haiti.
Một số chuyên gia đánh giá, thông qua Hội nghị lần này, lãnh đạo ba nước thành viên tiếp tục khẳng định những lợi ích thiết thực đối với sự thịnh vượng, an ninh và môi trường ổn định của khu vực Bắc Mỹ có được từ mối quan hệ gần gũi của các thành viên.
Qua các phát biểu của mình, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã triệt để tận dụng diễn đàn để đấu tranh với những đánh giá tiêu cực đang phổ biến trong đời sống chính trị Mỹ cũng như trên các phương tiện truyền thông khu vực về sự hợp tác Bắc Mỹ trong bối cảnh các nền dân chủ đang chịu sức ép ngày càng tăng của chủ nghĩa dân tộc, dân túy và địa phương chủ nghĩa sau kết quả trưng cầu dân ý tại Anh.