Nhà phát minh người Kenya Nzambi Matee đã tìm ra cách biến nhựa phế thải thành gạch. Ảnh: AFP
Nữ doanh nhân trẻ đã từ bỏ công việc trong lĩnh vực dầu khí để khám phá cách tái chế rác thải nhựa khi cô chứng kiến mỗi ngày chỉ riêng tại Nairobi đã có tới 500 tấn rác thải nhựa bị vứt bỏ ra các bãi rác, sông hồ, nhưng chưa đầy 10% trong đó được tái chế. Tại một trong những thủ đô phát triển nhanh nhất của châu Phi này, cô Matee đã tìm thấy một nguồn nguyên liệu thô vô tận. Cô đã cùng những cộng sự tiến hành rà soát các thủ tục của thành phố và các khu công nghiệp đối với nguồn nhựa phế phẩm này.
Trải qua một vài năm tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện cơ chế phù hợp, đến năm 2019, công ty khởi nghiệp (start-up) của Matee, mang tên Gjenge Makers, đã cho "ra lò" những sản phẩm thân thiện với môi trường. Bình quân mỗi ngày, công ty xuất xưởng khoảng 1.500 viên gạch làm từ nhựa công nghiệp và nhựa gia dụng phế phẩm.
Quy trình sản xuất được thực hiện theo các bước gồm: rác thải nhựa được phân mảnh nhỏ trộn với cát và qua khâu xử lý ở nhiệt độ cực cao để tạo ra một loại bùn. Loại bùn này được đúc thành các khối có kích thước khác nhau. Bước cuối cùng sẽ cho ra thành phẩm là gạch lát cứng và có độ bền cao gấp 2-7 lần so với bê tông, nhưng nhẹ chỉ bằng nửa và có giá thành rẻ hơn 15% so với vật liệu xây dựng cùng loại.
Matee lý giải nhựa có bản chất là dạng sợi và quy trình sản xuất độc đáo của cô giúp hạn chế bọt khí hình thành bên trong các viên gạch. Điều này khiến gạch làm từ nhựa được nén chặt, không vỡ, độ bền lớn hơn so với các loại gạch lát thông thường vốn bị nứt khi chịu tải nặng hoặc tiếp xúc lâu ngày dưới mọi điều kiện thời tiết...Cô cho biết thêm trong số bảy loại nhựa chính, chỉ có bốn loại có thể được tái chế thành gạch. Nhựa PET, nguyên liệu sản xuất chai nhựa vốn là "mối đe dọa" lớn với môi trường, vẫn chưa tương thích với quá trình tái chế. Do đó, công ty của cô đang nỗ lực nghiên cứu thêm để có thể tạo ra nhiều thay đổi lớn hơn.
Trong năm 2021, công ty Gjenge Makers của Matee đã tái chế được 50 tấn nhựa. Nữ doanh nhân trẻ hy vọng rằng có thể tăng gấp đôi sản lượng trong năm nay khi doanh nghiệp này mở rộng quy mô sản xuất.
Trong thời gian qua, start-up Gjenge Makers cũng đã tạo ra hơn 100 việc làm trực tiếp và gián tiếp thông qua hoạt động tái chế nhựa. Ngoài ra, doanh nghiệp này đang cố gắng thâm nhập vào thị trường nhà ở giá rẻ bằng cách thiết kế các viên gạch tái chế từ nhựa có thể thay thế hoặc bổ sung cho gạch xây, vữa và các vật liệu xây dựng tiêu chuẩn khác. Dự kiến, một căn nhà mẫu từ vật liệu thân thiện với môi trường như vậy sẽ được xây dựng vào cuối năm nay.
Bước đi tiên phong của Matee đã nhận được nhiều lời khen ngợi. Trước đó, vào đầu năm nay, nữ kỹ sư này cũng được biểu dương với sản phẩm sáng tạo là một chiếc búa chủ tọa đặc biệt được sử dụng cho một hội nghị thượng đỉnh lớn của Liên hợp quốc bàn về cuộc khủng hoảng rác thải nhựa trên toàn cầu.