Đại sứ Anh tại Mỹ Kim Darroch (trái) và Tổng thống Donald Trump. Ảnh: Guardian
Căng thẳng ngoại giao Mỹ - Anh leo thang sau khi Tổng thống Donald Trump ngày 8/7 đáp trả gay gắt những lời chỉ trích của Đại sứ Anh tại nước này Kim Darroch và thẳng thừng tuyên bố sẽ không làm việc với nhà ngoại giao này nữa.
"Tôi rất lo ngại về cách mà nước Anh và Thủ tướng Theresa May xử lý Brexit. Thật là một đống hỗn độn mà bà ấy và những người đại diện của mình tạo ra. Tôi đã nói với bà May cách nên làm, nhưng bà quyết định đi theo hướng khác. Tôi không biết Đại sứ, nhưng ông ấy không được ưa thích, cũng không được đánh giá tốt ở nước Mỹ", ông Trump đăng trên trang Twitter cá nhân.
"Chúng tôi sẽ không còn làm việc với ông ấy. Tin tốt cho nước Anh tuyệt vời là họ sẽ sớm có một Thủ tướng mới. Trong thời gian tôi có chuyến thăm cấp Nhà nước tuyệt diệu tới Anh vào tháng trước, Nữ hoàng là người tôi ấn tượng nhất!", Tổng thống Mỹ bày tỏ.
Theo CNN, mặc dù ông Trump tuyên bố không biết Đại sứ Anh, trên thực tế nhà lãnh đạo Mỹ đã gặp ông Darroch vài lần, trong đó có cả lần gặp trong chuyến công du gần đây tới London.
Tuyên bố "tuyệt giao" của Tổng thống Trump được đưa ra sau khi một quan chức Chính phủ Anh hôm 6/7 xác nhận Đại sứ Darroch đã chỉ trích ông chủ Nhà Trắng trong các điện tín ngoại giao và báo cáo mật gửi về London. Trong các tài liệu này, ông Darroch mô tả Trump là một người "không có kỹ năng, thiếu chắc chắn và bất tài".
Những nội dung bị rò rỉ trên được tiết lộ đầu tiên trên tờ Daily Mail của Anh. Tờ báo này cho biết các ghi chú mà Đại sứ Darroch gửi về có từ năm 2017 tới nay, bao gồm cả nhận xét về chính sách đối ngoại và kế hoạch tái tranh cử năm 2020 của Tổng thống Trump.
Trong những tài liệu rò rỉ trên Daily Mail, ông Darroch cảnh báo Chính phủ Anh rằng "sự nghiệp của ông Trump có thể kết thúc trong nhục nhã" và mô tả những xung đột bên trong Nhà Trắng là có thật và giống như một "cuộc đấu dao".
Ông Darroch cũng được cho là đã đánh giá về Nhà Trắng rằng: "Chúng tôi thực sự không tin rằng chính quyền này sẽ trở nên bình thường hơn; bớt bất thường đi; bớt khó đoán hơn, bớt bè phái hơn, bớt vụng về và bất tài hơn". Vị Đại sứ Anh còn đặt câu hỏi liệu Nhà Trắng "có bao giờ làm việc tốt không".
Phố Downing lên tiếng bảo vệ
Darroch là một trong những nhà ngoại giao nhiều kinh nghiệm nhất của Anh, người từng làm cố vấn an ninh quốc gia cho cựu Thủ tướng David Cameron và là đại diện hàng đầu của Anh tại EU. Ông nhậm chức Đại sứ Anh tại Mỹ từ tháng 1/2016 và được đánh giá cao sau chuyến công du của Trump tới Anh hồi tháng 6. Tuy nhiên, nỗ lực của ông nhằm xây dựng quan hệ và niềm tin với chính quyền Trump có thể bị hủy hoại sau vụ rò rỉ thông tin này.
Sau vụ rò rỉ gây căng thẳng ngoại giao, Bộ Ngoại giao Anh đã lên tiếng giải thích: "Công chúng Anh hy vọng các đại sứ cung cấp cho các bộ trưởng những đánh giá trung thực, không che đậy về tình hình chính trị ở nước sở tại. Quan điểm của họ không nhất thiết phải phản ánh góc nhìn của các bộ trưởng hay chính phủ, mà chúng tôi muốn họ ngay thẳng".
Ngoại trưởng Jeremy Hunt - một ứng cử viên cho ghế Thủ tướng Anh thay thế bà May - cho rằng, mặc dù ông không có chung quan điểm với Đại sứ Darroch, việc các nhà ngoại giao Anh trên khắp thế giới cần tiếp tục đưa ra đánh giá trung thực của họ là rất quan trọng. Ông Hunt khẳng định sẽ có cuộc điều tra về vụ rò rỉ và kẻ gây ra vụ việc sẽ chịu "hậu quả rất nghiêm trọng".
Tiếp đó, ngày 8/7 sau khi Tổng thống Trump đăng tweet tuyên bố "tuyệt giao", người phát ngôn của Thủ tướng Anh Theresa May vẫn bày tỏ "sự tin tưởng hoàn toàn" ở Đại sứ Darroch và bảo vệ quyền của ông được đưa ra những đánh giá "trung thực và thẳng thắn" về Nhà Trắng, khẳng định ông sẽ không bị sa thải kể cả khi Thủ tướng May không nhất trí với những đánh giá của ông.
Tuyên bố bảo vệ của Phố Downing được cho là sẽ khiến Nhà Trắng bất bình hơn nữa.
Thời điểm nhạy cảm
Vụ rò rỉ thư tín ngoại giao xảy ra trong một thời điểm nhạy cảm trên chính trường Anh, khi đảng Bảo thủ hiện đang tiến hành bầu thủ tướng mới thay thế bà Theresa May, người đã bị "lật đổ" bởi chính các nghị sĩ trong đảng vì đã không thể thực hiện cam kết đưa đất nước rời EU.
Ứng cử viên tiềm năng nhất cho vị trí này, ông Boris Johnson được cho là có mối quan hệ thân thiết với Tổng thống Trump hơn bà May.
Nếu rời EU, nước Anh sẽ phải tìm cách hàn gắn lại một quan hệ thương mại song phương với Mỹ. Do đó đã xuất hiện nhiều dự đoán rằng tân Thủ tướng sẽ tìm kiếm một nhân vật mới thay thế ông Darroch làm đại diện ở Washington D.C.
Trong lúc này Bộ trưởng Thương mại Quốc tế của Anh Liam Fox đang ở Washington đã cố gắng xoa dịu căng thẳng và dự kiến đưa ra lời xin lỗi gián tiếp tới Ivanka Trump, con gái và cố vấn của Tổng thống Mỹ. Ông Fox phát biểu với BBC về vụ rò rỉ thông tin: "Đây là một sự cố có khả năng gây thiệt hại. Kỷ luật nội bộ của chúng tôi, thậm chí là luật pháp, sẽ giáng xuống bất cứ ai thực sự gây ra hành động này".