Bảng thông báo "Chúng tôi không bán hàng Nhật" được treo tại một cửa hàng ở Seoul, Hàn Quốc ngày 17/7/2019. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Tại cuộc họp của Cơ quan Giải quyết Tranh chấp (DSB) của WTO, Nhật Bản lập luận rằng việc nước này kiểm soát xuất khẩu 3 loại vật liệu chủ chốt được sử dụng để chế tạo các sản phẩm bán dẫn và màn hình sang Hàn Quốc là phù hợp với các quy định của WTO do những quan ngại về khả năng chuyển mục đích sử dụng cho lĩnh vực quân sự.
Các quan chức tham gia cuộc họp cho biết Nhật Bản đã bác bỏ lập luận của Hàn Quốc cho rằng biện pháp kiểm soát trên của Tokyo mang động cơ chính trị. Ngoài ra, các quan chức này cho biết tại cuộc họp Mỹ cũng ủng hộ Tokyo bác bò đề xuất thành lập hội đồng giải quyết tranh chấp trong vấn đề này. Washington cho rằng việc Tokyo kiểm soát xuất khẩu các mặt hàng trên phát sinh từ quan ngại về an ninh quốc gia và không nên là đối tượng trong một phán quyết từ WTO.
Tuy nhiên, động thái trên của Nhật Bản chưa phải là động thái quyết định trong cuộc tranh cãi giữa 2 quốc gia láng giềng châu Á này, vì hội đồng giải quyết tranh chấp vẫn có thể được thành lập nếu Hàn Quốc tiếp tục đề nghị trong cuộc họp sắp tới của DSB vào ngày 29/7. Trong trường hợp hội đồng này được thành lập, các chuyên gia về các vấn đề thương mại sẽ xem xét vụ việc và về mặt nguyên tắc sẽ đưa ra quyết định trong vòng 6 tháng sau đó, mặc dù tiến trình này gần đây có xu hướng kéo dài hơn.
Căng thẳng thương mại giữa Hàn Quốc và Nhật Bản xảy ra khi Nhật Bản tháng 7/2019 công bố siết chặt kiểm soát xuất khẩu các nguyên liệu công nghiệp chủ chốt sang Hàn Quốc. Các nguyên liệu bị hạn chế gồm nhựa dẻo (fluorinated polyimide), chất cản màu (photoresist) và hydro clorua có độ tinh khiết cao. Đây là những nguyên liệu quan trọng đối với ngành sản xuất chíp và màn hình, vốn là hai trụ cột kinh tế của nền kinh tế Hàn Quốc. Tokyo đưa ra lý do kiểm soát xuất khẩu là quan ngại Seoul có thể chuyển sử dụng các nguyên liệu trên vào các mục đích quân sự. Tuy nhiên, Hàn Quốc cho rằng lý do chính của Nhật Bản là nhằm trả đũa phán quyết của tòa án Hàn Quốc yêu cầu các công ty Nhật Bản bồi thường cho các nạn nhân bị cưỡng bức lao động trong giai đoạn Nhật Bản đô hộ bán đảo Triều Tiên từ năm 1910-1945.
Căng thẳng leo thang với việc hai bên cùng loại bên kia ra khỏi danh sách các đối tác thương mại đáng tin cậy. Hàn Quốc đã dọa hủy bỏ hiệp ước chia sẽ thông tin tình báo giữa hai nước. Ban đầu Hàn Quốc đã khiếu nại lên WTO vào tháng 9/2019, nhưng hai tháng sau đó đã đình chỉ khiếu nại, coi đó là một cử chỉ thiện chí để giải quyết tranh chấp. Tháng 5 vừa qua, phía Hàn Quốc lại hối thúc Nhật Bản bãi bỏ các hạn chế xuất khẩu, song Tokyo không có phản hồi "đáp ứng kỳ vọng" của Seoul. Do đó, ngày 18/6 vừa qua, Hàn Quốc lại khiếu nại lên WTO. Tokyo đã bày tỏ "rất tiếc" về quyết định này của Seoul, song vẫn khẳng định chính sách hạn chế xuất khẩu của Nhật Bản là hợp pháp và hợp lý.