Tờ 10.000 yen. Ảnh minh họa: Reuters
Theo hãng tin Reuters (Anh), giá yen ngày 30/6 xuống sát đáy 15 năm so với euro, ở mức 157,3 yen đổi 1 euro. Giá đồng tiền này cũng thấp nhất 8 tháng so với đồng USD, khi 1 USD đổi được 144 yen .
Đồng yen đã yếu đi từ giữa tháng, sau khi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản thông báo giữ nguyên lãi suất ngắn hạn ở mức -0,1% và trần lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm ở mức 0%. Động thái này trái ngược với Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Ngân hàng Trung ương Nhật Bản khi đó cũng đánh giá “các nền kinh tế cùng thị trường tài chính trong và ngoài nước còn đối mặt với nhiều bất ổn”.
Yen mất giá sẽ có lợi cho các hãng xuất khẩu Nhật Bản. Tuy nhiên, các hộ gia đình và hãng bán lẻ lại chịu thiệt hại khi đồng yen yếu làm tăng chi phí nhập khẩu lương thực và nhiên liệu – vốn vẫn đang tăng lên thời gian qua.
Chính phủ Nhật Bản có một số lựa chọn để ngăn chặn kịch bản đồng yen suy giảm hơn nữa. Ngoài can thiệp bằng những tuyên bố, can thiệp trực tiếp vào thị trường tiền tệ, mua một lượng lớn đồng yen - thường là bán USD để mua yen , là biện pháp được coi là hiệu quả nhất.
Lần can thiệp mua yen gần đây nhất
Hồi tháng 9/2022, Nhật Bản đã can thiệp thị trường tiền tệ sau khi đồng yen vượt ngưỡng 145 yen đổi 1 USD
Nhật Bản đã mua đồng yen, bước đột phá đầu tiên trên thị trường tiền tệ để tăng giá đồng nội tệ kể từ năm 1998. Quyết định này được đưa ra sau khi Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) duy trì chính sách vô cùng lỏng lẻo, khiến đồng yen xuống mức thấp nhất – 145 yen đổi 1 USD.
Đến tháng 10/2022, nước này lại thực hiện hành động tương tự, sau khi đồng yen giảm xuống mức thấp nhất trong 32 năm, ở ngưỡng 151,94 yen đổi 1 USD.
Đồng yen Nhật. Ảnh: AFP/TTXVN
Việc can thiệp mua yen là rất hiếm. Bộ Tài chính Nhật Bản đã thường phải bán yen để ngăn chặn sự gia tăng của đồng nội tệ, gây tổn hại cho nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu, khiến hàng hóa Nhật Bản kém cạnh tranh hơn ở nước ngoài.
Tuy nhiên, sự suy yếu của đồng yen đang được coi là một vấn đề. Nhiều công ty Nhật Bản đã chuyển sản xuất ra nước ngoài và nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu hàng hóa - từ nhiên liệu, nguyên liệu thô đến các bộ phận máy móc.
Mua vào đồng yen
Khi giới chức Nhật Bản tuyên bố họ “sẵn sàng hành động dứt khoát” để đối phó các động thái đầu cơ, đây là dấu hiệu cho thấy Nhật Bản có khả năng tiếp tục phải can thiệp vào thị trường tiền tệ để ngăn đà mất giá của đồng yen .
Hoạt động kiểm tra tỷ giá của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản - giới chức ngân hàng trung ương liên hệ hỏi giá mua hoặc bán đồng yen - được các nhà giao dịch coi là dấu hiệu báo trước khả năng can thiệp “cứu” yen . Nhiều nhà đầu tư cho rằng mốc 150 yen sẽ là ngưỡng can thiệp mới.
Song động thái can thiệp vào thị trường nội tệ cũng mang tính chính trị cao. Khi người dân phẫn nộ với tình trạng đồng yen suy giảm và chi phí sinh hoạt tăng cao, điều đó sẽ gây áp lực buộc chính quyền phải phản ứng. Trường hợp này đã xảy ra khi Tokyo can thiệp vào năm ngoái.
Tuy nhiên, trong khi lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản, áp lực của dư luận đã giảm xuống khi giá nhiên liệu và hàng hóa toàn cầu giảm so với mức đỉnh của năm ngoái.
Khi Nhật Bản can thiệp để ngăn chặn đồng yen tăng giá, Bộ Tài chính phát hành trái phiếu ngắn hạn, nâng đồng yen lên rồi bán ra để làm suy yếu đồng nội tệ.
Tuy nhiên, để hỗ trợ đồng yen , chính quyền phải bán USD dự trữ để lấy đồng yen .
Thách thức
Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Shunichi Suzuki phát biểu trong cuộc họp báo các bộ trưởng tài chính và thống đốc ngân hàng trung ương G7, tại Toki Messe ở Niigata, Nhật Bản, ngày 13/5. Ảnh: Reuters
Song các nhà phân tích nhận định việc can thiệp mua đồng yen khó hơn bán đồng yen .
Mặc dù Nhật Bản nắm giữ gần 1,3 nghìn tỷ USD dự trữ ngoại hối, nhưng khoản ngân sách này có thể bị xói mòn đáng kể nếu Tokyo liên tục chi quá lớn cho đồng yen .
Điều này đặt ra những hạn chế về thời gian bảo vệ đồng yen , không giống như can thiệp bán đồng yen - khi Nhật Bản cơ bản có thể in đồng yen bằng cách xuất hóa đơn.
Chính quyền Nhật Bản cũng cho rằng điều quan trọng là phải tìm kiếm sự hỗ trợ của các đối tác G7, đặc biệt là Mỹ, nếu việc can thiệp liên quan đến đồng USD.
Washington đã ngầm chấp thuận điều này khi Nhật Bản can thiệp vào thị trường nội tệ hồi năm ngoái. Song việc can thiệp nhiều lần sẽ rất khó khăn, vì theo thông lệ, Washington sẽ phản đối động thái can thiệp này ngoại trừ trường hợp thị trường biến động cực độ.
Khi được hỏi liệu có can thiệp vào thị trường tiền tệ hay không, Thứ trưởng Tài chính Nhật Bản Masato Kanda cho biết không loại trừ bất kỳ khả năng nào,
“Chúng tôi đang có sẵn tất cả lựa chọn và không loại trừ biện pháp nào. Dù là biến động theo hướng nào, nếu quá chênh lệch với các yếu tố kinh tế nền tảng, điều đó đều không tốt cho cả Nhật Bản và toàn cầu”, ông Kanda nhận định.
Hôm 27/6, Bộ trưởng Tài chính Shunichi Suzuki cũng cho biết “đang theo dõi sát thị trường tiền tệ và sẽ phản ứng phù hợp nếu đồng yen biến động quá mức”.
Ông đánh giá gần đây thị trường tiền tệ “có các diễn biến mạnh và một chiều”.