Những thông điệp từ Hội nghị thượng đỉnh EU – AL

Sự kiện lần đầu tiên được tổ chức này phản ánh nguyện vọng cũng như mong muốn xích lại gần nhau của cả hai bên, góp phần đặt nền móng cho việc thúc đẩy và nâng tầm quan hệ giữa thế giới Arab và châu Âu, vốn trước đó còn nhiều bất đồng và khác biệt.

Hội nghị đã đạt được những kết qua tích cực, góp phần tạo tiền đề cho cơ chế hợp tác trong tương lai, đồng thời phát đi những thông điệp quan trọng và có sức thuyết phục liên quan tới tình hình khu vực và quốc tế. 

Diễn ra chỉ vài ngày sau một số vụ tấn công khủng bố ở Ai Cập, vấn đề an ninh cũng như những nỗ lực chống khủng bố là nội dung thảo luận chính trong bối cảnh vẫn còn nhiều quan ngại về những phần tử cực đoan xuất hiện ở nhiều nước. Đây cũng là thách thức chung của các nước, kể cả ở châu Âu chứ không chỉ Ai Cập hay các nước Arab. Như nhận định của Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah El-Sisi, khủng bố đang tràn lan như một “dịch bệnh”, đòi hỏi các nước cùng hợp tác chống lại vấn nạn này bằng “một cách tiếp cận toàn diện”. Thông điệp của ông Abdel-Fattah El-Sisi là hợp tác để đối phó với thách thức chung. 

Nhà lãnh đạo Ai Cập cũng đề cập thông điệp tương tự khi nói về vấn đề di cư bất hợp pháp từ các nước Arab sang châu Âu. Ông cho rằng vấn đề này nên được nhìn nhận theo hướng hợp tác để đảm bảo việc di cư an toàn và có tổ chức, vốn sẽ đảm bảo các lợi ích chung của cả hai bên. Tổng thống Ai Cập kêu gọi Trung Đông cần chuyển đổi từ một khu vực “xung đột” sang một khu vực “thành công”. Điều này đòi hỏi có sự hợp tác chân thành, thực chất giữa hai khu vực vốn bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi các cuộc xung đột. Bên cạnh đó, Tổng thống Sisi cũng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của hợp tác kinh tế vốn sẽ đem lại sự thịnh vượng cho cả hai bờ Địa Trung Hải. 

Trong khi đó, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đã mô tả sự kiện được tổ chức sau 3 năm chuẩn bị như một “chương mới về hợp tác” giữa thế giới Arab và châu Âu, mà sự hiện diện của 25 nhà lãnh đạo trên tổng số 28 nước thành viên EU là minh chứng rõ nét về việc châu Âu coi trọng ý nghĩa và đánh giá cao hội nghị lần này. 

Theo nhà lãnh đạo châu Âu, hai bên “không có cách nào khác ngoài hợp tác” để đối phó với những thách thức chung, trong đó có vấn đề khủng bố, biến đổi khí hậu và đảm bảo tăng trưởng bền vững. Hội nghị thượng đỉnh EU-AL này là sự khởi đầu cho những đối thoại “thẳng thắn và quan trọng” giữa hai khối. Còn Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker  khẳng định EU sẵn sàng thúc đẩy quan hệ đối tác với thế giới Arab. 

Trong tuyên bố được phát đi sau hội nghị, hai bên khẳng định đã trao đổi và giải quyết các thách thức chung, đồng thời tin tưởng mối quan hệ giữa các nước thành viên hai khối sẽ có tiềm năng to lớn để thúc đẩy sự thịnh vượng và ổn định của hai khu vực nói riêng và thế giới nói chung. Tuyên bố tái khẳng định lập trường chung về tiến trình hòa bình Trung Đông, khẳng định cam kết ủng hộ tiến tới giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột Israel - Palestine, đồng thời thể hiện quan điểm ủng hộ Liên hợp quốc trong nỗ lực giải quyết các cuộc xung đột tại Syria, Libya và Yemen, đồng thời tái khẳng định sự cần thiết duy trì thống nhất, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và độc lập của các quốc gia này.  

Lãnh đạo EU và AL cũng chia sẻ quan điểm về những mối đe dọa đối với tình hình an ninh và hòa bình của khu vực và quốc tế, trong đó có chủ nghĩa khủng bố, các hành động gây bất ổn, buôn lậu vũ khí và tội phạm có tổ chức. Đây là những thách thức nghiêm trọng cần các nỗ lực phối hợp trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác và phối hợp nhằm giải quyết căn nguyên của chủ nghĩa khủng bố, đồng thời nhấn mạnh nỗ lực giải quyết các thách thức này cần cách tiếp cận toàn diện, trong đó có ngăn chặn tất cả các phương thức tài trợ cho khủng bố như tài chính, chính trị, hậu cần và hỗ trợ vũ trang. 

Liên quan tới hợp tác kinh tế, hai bên khẳng định tầm quan trọng của tăng cường mối quan hệ kinh tế song phương, thiết lập một quan hệ đối tác mạnh mẽ dựa trên đầu tư và phát triển bền vững. EU và AL cam kết phát triển một lộ trình hợp tác tích cực trong lĩnh vực thương mại, năng lượng, khoa học, công nghệ, du lịch, nông nghiệp và các lĩnh vực đem lại lợi ích chung, với mục tiêu đem lại sự thịnh vượng, tăng trưởng kinh tế, giảm tỷ lệ thất nghiệp để đáp ứng tốt hơn nguyện vọng của người dân. 

Tổng thống Ai Cập Sisi mô tả kết quả của hội nghị đã “vượt quá mọi sự mong đợi” dù rằng vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau hay những khác biệt trong cách thức xử lý một số vấn đề. Với những phiên thảo luận mang tính xây dựng, hội nghị là cơ hội thiết lập sự phối hợp ở cấp cao giữa EU và AL, từ đó góp phần xác định rõ tầm nhìn và định hình một chiến lược chung nhằm giải quyết hàng loạt vấn đề mà hai bên cùng quan tâm. Hội nghị chính là diễn đàn để các bên nêu quan điểm và lập trường của mình về một loạt vấn đề ở khu vực, những tác động qua lại trong những vấn đề như xung đột hay di cư, qua đó mới có thể chia sẻ và ủng hộ lẫn nhau. 

Hội nghị thượng đỉnh EU - AL cho thấy đối thoại trực tiếp vẫn cách thức hiệu quả để tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, thu hẹp khoảng cách, xóa bỏ bất đồng, từ đó phát triển quan hệ và tăng cường hợp tác để hai bên cùng có lợi. Quan trọng hơn, qua hội nghị, các bên đã đạt được nhận thức chung về những thách thức mà họ đang phải đối mặt và tiến tới từng bước xử lý những vấn đề mà hai bên cùng quan tâm, có tính tới lợi ích cũng như những khó khăn của các bên. Sự kiện chưa từng có này sẽ đi vào lịch sử trong mối bang giao giữa EU và AL và được các nước tham dự kỳ vọng sẽ mở ra một thời kỳ mới trong quan hệ tương lai giữa hai bên.