Một phụ nữ tiêm vaccine COVID-19 tại Abuja, Nigeria. Ảnh: AP
Hãng thông tấn Reuters (Anh) dẫn các nguồn giấu tên cho biết gần 1 triệu liều bị lãng phí tại Nigeria là vaccine AstraZeneca được chuyển đến từ châu Âu qua cơ chế chia sẻ công bằng vaccine toàn cầu (COVAX). Số liều vaccine COVID-19 bị lãng phí phần nào phản ánh khó khăn mà quốc gia châu Phi này đang đối mặt trong chương trình tiêm chủng.
Chính phủ nhiều quốc gia tại châu Phi đã kêu gọi ủng hộ thêm vaccine COVID-19 do tỷ lệ tiêm chủng tại nơi có 1 tỷ dân này vẫn quá chênh lệch so với các khu vực giàu có hơn. Điều này còn làm gia tăng nguy cơ xuất hiện biến chủng mới tương tự như Omicron.
Nigeria là quốc gia đông dân nhất châu Phi với dân số 200 triệu người. Tuy nhiên, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chưa đầy 4% dân số trưởng thành Nigeria được tiêm đầy đủ vaccine COVID-19.
Nhưng số lượng vaccine COVID-19 được chuyển đến tăng đột biến trong thời gian qua lại gây ra vấn đề mới. Đó là nhiều quốc gia châu Phi không đủ khả năng để xử lý số vaccine vốn có hạn sử dụng ngắn và phải bảo quản ở nhiệt độ thích hợp.
Thiếu nhân lực, thiết bị, nguồn vốn… đã ảnh hưởng tới chương trình tiêm chủng. Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng hàng triệu liều vaccine dự kiến chuyển đến trong những tuần tới có thể càng bộc lộ các điểm yếu này.
Hệ thống y tế của Nigeria thậm chí còn đang thiếu thiết bị cần thiết hàng ngày như tăm bông xét nghiệm, tủ lạnh trữ vaccine.
WHO xác nhận nhiều vaccine COVID-19 đã hết hạn nhưng không công bố chi tiết con số. WHO chỉ đề cập rằng có 800.000 liều khác có nguy cơ hết hạn sử dụng trong tháng 10 nhưng đã được tiêm kịp thời.
Nhiều chuyên gia y tế khẳng định tỷ lệ tiêm vaccine COVID-19 cao tại châu Phi sẽ đóng vai trò quan trọng trong kết thúc đại dịch toàn cầu. Mới chỉ có 102 triệu người, tương đương 7,5% dân số châu Phi được tiêm đầy đủ vaccine COVID-19.
Nam Sudan và CH Dân chủ Congo đều đang thiếu vaccine nhưng đã phải gửi trả lại nhiều lô bởi không thể tiêm chủng kịp thời. Namibia trong tháng 11 cũng cảnh báo nước này có thể phải hủy bỏ hàng nghìn liều vaccine COVID-19 sắp hết hạn.
Không chỉ riêng châu Phi, nhiều quốc gia châu Âu cũng gặp khó khăn trong sử dụng tối đa các liều vaccine COVID-19. Trong tháng 1, các quan chức Anh dự báo khoảng 10% số vaccine bị lãng phí. Vào tháng 4, Bộ trưởng Y tế Pháp phát biểu với truyền thông địa phương rằng 25% liều AstraZeneca, 20% liều Moderna và 7% liều Pfizer đã bị lãng phí trong thời điểm đó.
Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus vào ngày 6/12 đăng trên mạng xã hội Twitter: “Trên 8 tỷ liều vaccine đã được phân phối, đây là chiến dịch tiêm chủng lớn nhất lịch sử. Nhưng chúng ta đều biết rằng thành tựu này bị ảnh hưởng bởi sự bất bình đẳng”.