Nếu như người dân Mỹ tự hào vì có tượng Nữ thần Tự do, thì người Mêhicô hãnh diện có tượng Nữ thần Độc lập, biểu tượng lớn nhất của quốc gia 112 triệu dân mà bất cứ ai đã đặt chân đến thăm không thể bỏ qua. Trong cộng đồng người Việt sống và làm việc tại thành phố thủ đô, chúng tôi thường gọi là tượng Đầm vàng, một mặt là do thói quen và cũng dễ nhớ hơn đối với một số anh em ta không biết tiếng Tây Ban Nha, mặt khác cũng là khỏi nhầm lẫn với các pho tượng khác cùng tọa lạc ngay trên đại lộ Reforma (Cải cách) chạy từ bắc xuống nam thủ đô Mêhicô dài trên 50 km.
Có thể nói đây là một công trình nghệ thuật đỉnh cao kể cả về kỹ thuật đúc tượng và kiến trúc xây dựng. Ngoài ra nó còn mang ý nghĩa lịch sử, vì suốt trong 101 năm tồn tại, Nữ thần Độc lập vừa là một phần không thể tách rời tiến trình lịch sử của thành phố thủ đô, vừa là nhân chứng của nhiều sự kiện trọng đại nhất trong đời sống chính trị, văn hóa, thể thao và xã hội của toàn đất nước Mêhicô.
Ý định xây dựng công trình Nữ thần Độc lập bắt nguồn từ suy nghĩ tôn vinh các anh hùng liệt sỹ đã có công với dân tộc trước thềm diễn ra lễ kỷ niệm 100 năm ngày Mêhicô thoát khỏi ách thực dân Tây Ban Nha vào năm 1910. Khi đó, chính phủ liên bang do Tổng thống Porfirio Diaz cầm quyền thực sự mong muốn cụ thể hóa ý tưởng này và trao trách nhiệm chủ trì cho kiến trúc sư Antonio Rivas Mercado, người đã dày công tìm tòi và học hỏi kinh nghiệm các dự án tương tự đã thực hiện tại các thành phố Rôma của Italia, Pari của Pháp và Saint Peterbourg của Nga.
|
Tượng Nữ thần Độc lập ở thủ đô Mêhicô. |
Năm 1900, kiến trúc sư Rivas Mercado đã quyết định chọn đại lộ Cải cách làm địa điểm xây dựng công trình với diện tích hình tròn và không gian trên bán kính 50 mét mà ngày nay là giao điểm giữa đại lộ này với các đường phố Rio Missipisi và Florencia. Do thành phố Mêhicô xây dựng trên thềm đất yếu của vùng thung lũng Mêhicô, và để tránh sự cố lún hay sụt lở, các nhà xây dựng đã dùng 5.000 cọc gỗ đóng xuống vào lòng đất để làm nền móng cho cột tượng dự kiến cao tới 35 mét và đường kính gần 3 mét. Sau đó 1 năm, kỹ sư thi công Roberto Gayol phát hiện ra nền móng như vậy không thể giữ vững cột tượng cao như thế và Ban quản lý công trình phải quyết định thi công lại toàn bộ phần móng, thay thế số cọc gỗ bằng cọc bê tông hỗ trợ bằng 2.400 cục đá tảng và sau một năm phần móng mới được hoàn thành, đích thân Tổng thống Porfirio Diaz phát lệnh xây dựng phần nổi công trình.
Phần chính của quần thể kiến trúc đồ sộ này là cột tượng rỗng bên trong, cao trên 42 mét và đường kính trên 2,9 mét. Trên đỉnh cột là bức tượng một phụ nữ được dát vàng, cao tới 6,7 mét có hai cánh hướng mặt về hướng bắc, tay phải giương cao vòng nguyệt quế về phía trước và tay trái tung dây xích nô lệ đưa về sau. Dưới chân cột tượng về bốn phía là 4 pho tượng tượng trưng cho Luật pháp, Công lý, Chiến tranh và Hòa bình, trong khi mặt tiền của quần thể là một bức trướng bằng đá, trên đó ghi danh 24 anh hùng liệt sỹ có công xây dựng và bảo vệ đất nước Mêhicô. Ngay trước bức trướng này là một con sư tử được thuần phục bởi một chú bé, trong khi ở phần trên là cụm tượng của tiền bối cách mạng Mêhicô, trong đó có Miguel Hidalgo, Người cha của dân tộc Bắc Mỹ này.
Năm 1957, một trận động đất trên 8,1 độ ríchter làm cả thành phố Mêhicô rung chuyển, bức tượng Nữ thần Độc lập bị rơi xuống đất và gần 1 năm sau mới khôi phục lại được. Cũng do hậu quả của trận động đất này, chính quyền thành phố quyết định gia cố phần xương sống của cột tháp, thay bậc cầu thang 159 bậc lên đỉnh theo đường xoáy trôn ốc bằng 200 tay vịn nhẹ nhàng và thanh thoát hơn nhưng vẫn làm tốt chức năng cầu thang.
Trải qua hơn một thế kỷ, tượng Nữ thần Độc lập đã trở nên quen thuộc với mọi người dân Mêhicô. Nó không chỉ là trung tâm tụ họp và ăn mừng của giới hâm mộ bóng đá mỗi khi đội tuyển quốc gia Mêhicô thắng trận, mà còn chứng kiến những giờ phút khó khăn và đau thương nhất khi trận động đất hồi năm 1985 làm hàng chục nghìn người chết và cả thành phố rơi vào cảnh đổ nát đau thương. Bình thường nếu không có sự kiện lớn, đây luôn là một điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách cả trong và ngoài nước.
Là một địa điểm quen thuộc, nhưng tượng Nữ thần Độc lập vẫn là một kho tàng bí ẩn mà cho đến nay nhiều người vẫn mong muốn được khám phá. Điều bí ẩn lớn nhất mà ngày nay người Chilangô (người thủ đô gốc) vẫn chưa tìm ra là người phụ nữ nào đã đứng ra làm mẫu để các nhà điêu khắc làm ra bức tượng kể trên. Có tin cho rằng người con gái cả của kiến trúc sư chủ trì công trình Rivas Mercado là một phương án. Tuy nhiên căn cứ vào sử sách thì khi đúc tượng, con gái của kiến trúc sư kia vẫn còn bé. Cũng chính vì chưa biết ai là bản gốc của bức tượng, hàng năm cứ đến ngày Quốc khánh Mêhicô lại rộ lên nhiều tin khác nhau về bức tượng. Nhưng tất cả đều khẳng định đây phải là một người phụ nữ Mêhicô, do các nghệ nhân Mêhicô làm ra, và điều này khác hẳn với tượng Nữ thần Tự do bên New York và cũng là điều hãnh diện nữa của người dân nơi đây.
Du khách đã có dịp chiêm ngưỡng bức tượng chắc hẳn đều thán phục vì cái đẹp tới mức hoàn hảo của phái yếu được tôn vinh trong một không gian hoàn toàn hòa quyện với thiên nhiên và ý nghĩa lịch sử của công trình. Người viết bài này xin tiết lộ, Mêhicô còn rất nhiều công trình nghệ thuật tầm cỡ thế giới, và dân tộc này hoàn toàn xứng đáng với những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao như vậy.
Bài và ảnh: Việt Hòa (P/v TTXVN tại Mêhicô)