Một phụ nữ được tiêm vaccine COVID-19 tại Johannesburg, Nam Phi, ngày 6//12/2021. Ảnh AP
Theo AP, khi biến thể Omicron lây lan ở miền nam châu Phi và xuất hiện ở một loạt quốc gia trên thế giới, các nhà khoa học đang lo lắng theo dõi một trận chiến diễn ra có thể quyết định tương lai của đại dịch COVID-19. Liệu đối thủ cạnh tranh mới nhất của biến thể Delta đang thống trị thế giới có thể lật đổ nó không?
Một số nhà khoa học, đang nghiên cứu dữ liệu từ Nam Phi và Anh, cho rằng Omicron có thể là kẻ chiến thắng. Tiến sĩ Jacob Lemieux, người theo dõi các biến thể COVID-19 trong một hợp tác nghiên cứu do Trường Y Harvard dẫn đầu, cho biết: “Đây mới chỉ là những ngày đầu, nhưng ngày càng nhiều dữ liệu bắt đầu cho thấy biến thể Omicron có khả năng vượt trội hơn Delta ở nhiều nơi, nếu không phải tất cả”.
Tuy nhiên những người khác lại cho rằng còn quá sớm để biết khả năng lây lan của Omicron hiệu quả hơn Delta ra sao, hoặc nếu có, nó có thể thế chân đối thủ nhanh đến mức nào.
Ông Matthew Binnicker, Giám đốc virus học lâm sàng tại bệnh viện Mayo Clinic ở Rochester, bang Minnesota (Mỹ), cho biết: “Đặc biệt là ở Mỹ, nơi chúng tôi vẫn đang chứng kiến sự gia tăng đáng kể ở biến thể Delta, liệu Omicron có thay thế nó được không – đó là điều tôi nghĩ chúng ta sẽ biết trong khoảng 2 tuần nữa”.
Cuộc cạnh tranh giữa biến thể Delta và Omicron có thể quyết định tương lai đại dịch COVID-19.
Lúc này nhiều câu hỏi quan trọng về biến thể Omicron vẫn chưa được trả lời, trong đó có việc biến chủng virus này gây bệnh nhẹ hơn hay nặng hơn và mức độ nó có thể tránh được khả năng miễn dịch từ vaccine COVID-19 hoặc lần nhiễm bệnh trước.
Về vấn đề lây lan, các nhà khoa học đang chú ý tới những gì xảy ra ở Nam Phi, nơi Omicron lần đầu tiên được phát hiện. Các chuyên gia y tế lo ngại rằng quốc gia này đang ở giai đoạn đầu của một làn sóng mới có thể gây áp lực quá tải lên các bệnh viện.
Biến thể mới đã nhanh chóng đưa Nam Phi từ giai đoạn có mức độ lây truyền thấp, trung bình dưới 200 ca mắc mới mỗi ngày vào giữa tháng 11, lên hơn 16.000 ca mỗi ngày vào cuối tuần qua. Omicron chiếm tới hơn 90% số ca mắc mới ở tỉnh Gauteng, tâm chấn của làn sóng mới. Biến thể này cũng đang nhanh chóng lan rộng và thống trị tại 8 tỉnh khác của Nam Phi.
Giám đốc Viện Nghiên cứu Y tế Châu Phi Willem Hanekom cho biết: “Biến thể Omicron đang lây lan cực kỳ nhanh, rất nhanh. Nếu bạn nhìn vào độ dốc của làn sóng mà chúng ta đang đương đầu vào lúc này, thì đó là độ dốc lớn hơn nhiều so với ba làn sóng đầu tiên mà Nam Phi đã trải qua. Điều này cho thấy rằng nó đang lây lan nhanh và do đó nó có thể là một biến chủng virus rất dễ lây lan”.
Nhưng ông Hanekom, đồng chủ tịch của Hiệp hội Nghiên cứu Các biến thể COVID-19 của Nam Phi, lại cho rằng: "Tôi không nghĩ chúng ta có thể nói nó vượt trội hơn Delta”.
Ngoài ra, các nhà khoa học vẫn chưa rõ liệu biến thể Omicron có hoạt động ở các quốc gia khác tương tự như ở Nam Phi hay không. Chuyên gia Lemieux cho biết đã có một số đánh giá về cách biến thể mới này có thể hoạt động ở những nơi như Anh, nơi thực hiện rất nhiều giải trình tự bộ gien. “Chúng ta đang thấy những gì dường như là một tín hiệu về sự gia tăng theo cấp số nhân của Omicron so với biến thể Delta”, ông Lemieux nói.
Ở Mỹ, cũng như phần còn lại của thế giới, “vẫn còn rất nhiều điều không chắc chắn”, ông Leumieux nói thêm. “Nhưng khi tập hợp các dữ liệu ban đầu lại với nhau, ta bắt đầu thấy một bức tranh nhất quán xuất hiện: biến thể Omicron đã ở đây và dựa trên những gì chúng tôi đã quan sát được ở Nam Phi, nó có khả năng trở thành chủng vượt trội trong những tuần, những tháng tới, và có thể sẽ gây ra sự gia tăng về số ca bệnh”.
Người dân chờ tiêm vaccine COVID-19 tại bệnh viện Hillbrow ở Johannesburg, Nam Phi. Ảnh: AP
Nhưng điều đó có ý nghĩa gì đối với sức khỏe cộng đồng thì vẫn đang được xem xét. Ông Hanekom cho biết dữ liệu ban đầu từ Nam Phi cho thấy tỷ lệ tái nhiễm với Omicron cao hơn nhiều so với các biến thể trước đó, cho thấy biến chủng virus này có thể phần nào đang thoát khỏi khả năng miễn dịch. Nó cũng cho thấy virus biến thể mới dường như đang lây nhiễm mạnh sang những người trẻ tuổi, chủ yếu là người chưa được tiêm chủng, và hầu hết các trường hợp nhập viện là tương đối nhẹ.
Tuy nhiên, chuyên gia Matthew Binnicker cho biết mọi thứ có thể diễn ra khác nhau ở những nơi khác trên thế giới hoặc ở những nhóm bệnh nhân khác nhau. “Sẽ thực sự thú vị khi xem điều gì sẽ xảy ra khi nhiều bệnh nhiễm trùng hơn có thể xảy ra ở người lớn tuổi hoặc những người có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. "Kết quả ở những bệnh nhân đó là gì?", vị Giám đốc virus học lâm sàng tại bệnh viện Mayo Clinic nói.
Trong lúc thế giới chờ đợi câu trả lời, các nhà khoa học đề nghị mọi người hãy làm tất cả những gì có thể để bảo vệ chính mình.
“Chúng tôi muốn đảm bảo rằng mọi người có càng nhiều khả năng miễn dịch từ tiêm chủng càng tốt. Vì vậy, những người chưa tiêm vaccine nên đi tiêm ngay. Nếu đủ điều kiện tiêm mũi tăng cường, hãy tiêm tăng cường, và sau đó thực hiện tất cả những biện pháp mà chúng ta biết là có hiệu quả để giảm lây nhiễm là đeo khẩu trang, giãn cách xã hội và tránh các cuộc tụ tập đông người”, ông Binnicker kêu gọi.