Ông Trump tại một sự kiện tại Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
BRICS hiện bao gồm chín quốc gia: Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Ai Cập, Ethiopia, Iran và Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE). Nhóm này đang nỗ lực khẳng định sức mạnh kinh tế trong bối cảnh đồng USD vẫn giữ vai trò là đồng tiền dự trữ hàng đầu toàn cầu.
Ông Trump đưa ra cảnh báo cứng rắn
Trong bài đăng trên nền tảng Truth Social, ông Trump viết: "Việc các quốc gia thuộc BRICS tìm cách thoát khỏi sự phụ thuộc vào USD trong khi chúng ta đứng nhìn là điều không thể chấp nhận. Chúng tôi cần cam kết từ các quốc gia này rằng họ sẽ không tạo ra một loại tiền tệ BRICS mới, cũng như không ủng hộ bất kỳ đồng tiền nào khác thay thế đồng USD. Nếu không, họ sẽ phải đối mặt với thuế 100% và nói lời tạm biệt với việc tiếp cận nền kinh tế tuyệt vời của Mỹ".
Ông Trump còn khẳng định BRICS không có khả năng thay thế USD trong thương mại quốc tế, cảnh báo: "Họ có thể tìm một nạn nhân khác. Bất kỳ quốc gia nào thử làm điều đó nên chuẩn bị chia tay nước Mỹ".
Sức ép gia tăng từ Nga và BRICS
Phát ngôn của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh Nga, một thành viên của BRICS, không ngừng thúc đẩy việc giảm bớt sự thống trị của USD. Theo hãng tin AP, Tổng thống Nga Vladimir Putin từng tuyên bố tại một hội nghị thượng đỉnh BRICS vào tháng 10 rằng Mỹ đang vũ khí hóa USD. Tổng thống Putin phát biểu: "Chúng tôi không từ chối bỏ USD, nhưng nếu họ không cho phép chúng tôi sử dụng (ám chỉ đến các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây liên quan đến xung đột tại Ukraine), chúng tôi buộc phải tìm kiếm các giải pháp thay thế".
Dù vậy, ý tưởng về một đồng tiền chung của BRICS hoặc sự thay thế USD vẫn là chủ đề gây tranh cãi, bởi sự khác biệt về lợi ích kinh tế và chính trị giữa các thành viên.
Không chỉ nhắm vào BRICS, ông Trump gần đây còn đe dọa áp thuế 25% lên hàng nhập khẩu từ Canada, Trung Quốc và Mexico, ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Lý do, theo ông Trump, là nhằm ngăn chặn dòng chảy ma túy và người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau nhanh chóng phản hồi, nhấn mạnh rằng việc áp thuế sẽ gây tổn hại cho cả người tiêu dùng Canada và Mỹ. Trong chuyến thăm đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của Trump tại Florida ngày 30/11, ông Trudeau tuyên bố hai bên đã có một "cuộc thảo luận rộng rãi và hiệu quả", cam kết hợp tác vì lợi ích chung.
Trong khi đó, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cũng khẳng định sau cuộc trao đổi với ông Trump rằng sẽ không có nguy cơ chiến tranh thương mại giữa hai nước.
Các tuyên bố của ông Trump, mang đậm chất đối đầu, phản ánh chiến lược "Nước Mỹ trước tiên" từng làm nên tên tuổi ông. Tuy nhiên, việc đe dọa áp thuế cao như vậy có thể dẫn đến căng thẳng thương mại và làm suy yếu mối quan hệ kinh tế giữa Mỹ và các nước.
Trong ngắn hạn, những phát ngôn cứng rắn này có thể củng cố vị thế của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump trong mắt một bộ phận cử tri ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ. Nhưng về lâu dài, chính sách thuế quan này có nguy cơ đẩy Mỹ vào thế cô lập trong một thế giới ngày càng hội nhập, trong khi BRICS, với thị trường rộng lớn và tiềm năng phát triển mạnh, có thể tìm được những đối tác mới ngoài Mỹ.