Kim tự tháp Khufu ở Giza, Ai Cập. Ảnh minh họa: THX/TTXVN
Theo một nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment, nhánh sông dài 64 km này được gọi là Ahramat (“kim tự tháp” trong tiếng Arab), đã bị chôn vùi từ lâu dưới lớp đất nông nghiệp và cát sa mạc. Sự tồn tại của nhánh sông này có thể giải thích cho việc có rất nhiều kim tự tháp được xây dựng tại dải sa mạc ngày nay nằm ở phía Tây thung lũng sông Nile, gần thủ đô Memphis của Ai Cập cổ đại.
Khu vực rộng lớn nói trên kéo dài từ các kim tự tháp Licht ở phía Nam đến quần thể kim tự tháp Giza nổi tiếng ở phía Bắc, nơi tọa lạc của các kim tự tháp Khufu, Khafre và Menkaure. Tổng cộng có 31 kim tự tháp được xây dựng từ thời Cổ và Trung Vương quốc, có niên đại khoảng 4.700 đến 3.700 năm trước đây.
Các chuyên gia về Ai Cập cổ đại cho rằng người dân thời kỳ này đã sử dụng tuyến đường thủy gần đó để xây dựng những khu phức hợp khổng lồ như vậy, cách dòng chảy chính của sông Nile vài km. Tuy nhiên, theo bà Eman Ghoneim thuộc Đại học Bắc Carolina ở Wilmington (Mỹ) - tác giả chính của công trình nghiên cứu nêu trên, hiện chưa có ai khẳng định chắc chắn về vị trí, hình dạng và kích thước của tuyến đường thủy "khổng lồ" này.
Để lập bản đồ, nhóm nghiên cứu của bà Ghoneim đã sử dụng hình ảnh vệ tinh radar. Chuyên gia này giải thích rằng khác với ảnh chụp từ trên không hoặc cảm biến vệ tinh quang học chỉ cung cấp hình ảnh bề mặt của đất, cảm biến radar có khả năng loại bỏ lớp cát để lộ ra các cấu trúc cổ xưa hoặc những dòng sông bị chôn vùi.
Các phân tích thực địa, bao gồm cả việc lấy lõi đất sâu, đã xác nhận dữ liệu vệ tinh và phát lộ con sông bí ẩn chảy dài hơn 64 km, chiều rộng từ 200 đến 700 mét, tương đương dòng chảy hiện tại của sông Nile. Mực nước sông Nile khi đó cao hơn nhiều so với ngày nay và sông có nhiều nhánh chảy qua vùng đồng bằng bị ngập lụt, dấu vết rất khó tìm vì cảnh quan đã biến đổi do việc Ai Cập xây dựng đập Aswan vào những năm 1960.
Các kim tự tháp nằm cách bờ của nhánh Ahramat trung bình chỉ khoảng 1 km, được xây dựng ở những khu vực nhô lên khỏi vùng ngập nước. Các kim tự tháp ở Giza thậm chí còn nằm trên một cao nguyên.
Bà Ghoneim cho biết thêm: “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy nhiều kim tự tháp có lối đi được nâng cao dẫn đến các ngôi đền thấp hơn trong thung lũng, đóng vai trò là cảng sông. Tất cả bằng chứng đều cho thấy nhánh Ahramat đóng vai trò như một tuyến vận chuyển một số lượng lớn vật liệu và nhân công cần thiết cho việc xây dựng các kim tự tháp”.