Phía sau cú “hat-trick tử thần” của voi Zambia

Đó là một buổi sáng kinh hoàng với dân làng tại một vùng sâu của Kazungula ở miền nam Zambia khi họ thức giấc và nhận được tin một con voi điên đã tấn công khu làng, phá hủy rau màu và khiến ba người thiệt mạng.


Con mãnh thú đến từ Công viên quốc gia Mosi-O-Tunya gần đó và dường như đã bị các tay săn trộm bắn bị thương. Trong cơn điên cuồng, nó phá hủy mọi thứ trên đường đi. Chỉ trong vòng khoảng 2 tiếng đồng hồ càn quét, con voi đã giết chết 3 người ở 3 ngôi làng khác nhau.

Vụ việc đau lòng trên xảy ra gần như chỉ vài tuần sau một vụ voi giết chết người tại một quận khác của tỉnh. Mặc dù các nhân viên của Cơ quan bảo vệ động vật hoang dã Zambia (ZAWA) đã buộc phải hạ gục con voi điên để tránh hậu họa nhưng những chấn thương tâm lý mà nó để lại vẫn hiện hữu trong cộng đồng. Theo trưởng làng Sekute, dân làng vẫn sống trong bất an và sợ hãi.

Cuộc đụng độ trên chỉ là một trong nhiều vụ đụng độ giữa động vật hoang dã và người diễn ra phổ biến ở Zambia, đặc biệt là ở những cộng đồng sống gần các khu bảo tồn hoặc các con sông. Cả hai phía đều thiệt hại. Trong khi con người phải chứng kiến mùa màng, vật nuôi hay thậm chí là tính mạng của họ bị làm hại thì các loài động vật vốn dĩ đang nằm trong diện có nguy cơ bị đe dọa lại thường có kết cục bị giết chết. Con người giết chúng để trả đũa hoặc để tránh các cuộc đụng độ về sau. Lịch sử đã cho thấy các cuộc xung đột như trên là một trong những nguyên nhân chính đe dọa đến việc tiếp tục tồn tại của nhiều loài vật, không chỉ ở Zambia mà còn ở nhiều khu vực khác trên thế giới. Tình trạng càng đáng lo ngại hơn khi những cuộc đụng độ như thế lại đang có xu hướng tăng lên, đòi hỏi các giải pháp cấp bách.

Tiếp cận với vấn đề này, chính phủ Zambia cho rằng con người là nguyên nhân tạo ra các vụ đụng độ bởi họ đang lấn chiếm đất đai và định cư trong môi trường sống tự nhiên của các loài hoang dã. Luật của Zambia cấm người dân định cư trong các khu vực bảo tồn bởi đó là các khu vực được bảo vệ nghiêm ngặt. Vì vậy chính phủ đã yêu cầu người dân di chuyển khỏi các khu vực trên để tránh làm cho tình hình thêm phức tạp. Theo thông tin của chính quyền, có 9.311 người sống tại khu công viên quốc gia đã được lệnh chuyển khỏi đó trước tháng 7 năm nay. Ngoài ra, ZAWA cũng được thúc giục nhanh chóng tìm ra các giải pháp thiết thực trước khi có thêm nhiều thiệt hại khác.

Ông Edwin Hambulo, một người sống ở quận Mumba gần khu bảo tồn lại có những quan điểm khác. Ông nói: “Các loài thú thường rất hiền lành và chúng có thể cùng chung sống với con người…Nhưng khi bị các tay săn trộm làm bị thương, chúng trở nên giận dữ và tấn công con người”. Do đó, theo Edwin, ZAWA nên tập trung giải quyết vấn nạn săn trộm. Ngoài ra, số lượng voi ở Công viên quốc gia Mosi-O-Tunya đã tăng lên trong nhiều năm qua vì một số con voi vượt biên giới từ Zimbabwe sang, biến nơi đây thành điểm nóng thu hút các tay săn trộm. Do vậy ông cho rằng cũng phải nghĩ đến chuyện chuyển voi đến các khu vực khác.

Về phía mình, Wilfred Moonga, viên chức quan hệ công chúng của ZAWA công nhận “trách nhiệm của ZAWA là phải xử lí các cuộc đụng độ giữa người và động vật ở những nơi cả hai phía sống trên cùng một địa bàn”. Ông cho biết thêm “ZAWA đã làm tất cả mọi việc trong khả năng để đảm bảo vấn đề được xử lí” nhưng cơ quan này không tránh khỏi tình trạng bị quá tải do số lượng các vụ việc được báo về quá nhiều. Bên cạnh đó, một khó khăn nữa mà ZAWA đang gặp phải là tình trạng thiếu nhân lực.  

Trong khi Zambia đang tìm một lời giải hiệu quả, triệt để cho bài toán cùng chung sống trong hòa bình giữa con người và các loài động vật hoang dã thì một giải pháp trước mắt có thể được tính đến là nâng cao nhận thức cho cộng đồng tại các khu vực có nguy cơ cao.


Anh Minh (Theo Xinhua)