Khu vực nhà máy hạt nhân Zaporozhye. Ảnh: EPA
Theo báo Nezavisimaya Gazeta (Nga) ngày 2/10, vào tuần đầu tiên của tháng 10, một quan chức cấp cao nước ngoài sẽ đến thăm Nga - một sự kiện không thường xuyên kể từ khi xung đột giữa Moskva và Kiev nổ ra.
Cụ thể, Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi sẽ đến thăm Moskva để thảo luận về tình hình xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye ở Energodar. Việc đảm bảo an ninh xung quanh cơ sở này dường như là điều duy nhất mà phương Tây hiện sẵn sàng đàm phán với Điện Kremlin.
Trong một tuyên bố của IAEA đưa ra hôm 1/10, chuyến thăm của ông Grossi tới Kiev và Moskva cũng liên quan đến việc giam giữ Igor Murashov, người đứng đầu nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye. Hiện có rất ít thông tin về vụ việc này. Người đứng đầu nhà điều hành nhà máy điện hạt nhân Ukraine, người đứng đầu công ty Energoatom, Petr Kotin, đã đề nghị IAEA giúp trả tự do cho Murashov, người được cho là bị quân đội Nga giam giữ hôm 30/9.
“Việc giam giữ bất kỳ thành viên nào của nhà máy điện hạt nhân là mối quan ngại nghiêm trọng nghiêm trọng, cũng như gây tác động tâm lý và áp lực lên các nhân viên còn lại, điều này có hại cho an toàn hạt nhân”, ông Grossi nói.
Tuy nhiên, nhiệm vụ của Giám đốc IAEA sẽ rộng hơn và không chỉ giới hạn trong việc thảo luận về vấn đề Murashov. Thậm chí, bên lề kỳ họp thứ 77 của Đại hội đồng LHQ, ông Grossi đã có cuộc gặp với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Ngoại trưởng Ukraine Dmitry Kuleba. Chủ đề tạo vùng an ninh xung quanh Zaporizhzhya đã được thảo luận ở đó.
IAEA dự định mở rộng sứ mệnh của mình tại Zaporozhye. Đây cũng sẽ là một chủ đề thảo luận trong chuyến thăm của Grossi tới Moskva. Ông Kuleba cho biết Ukraine sẵn sàng cung cấp cho IAEA tất cả các hỗ trợ có thể. Phái đoàn của IAEA đã đến nhà máy điện hạt nhân vào đầu tháng 9, và các cuộc đàm phán về chuyến thăm của tổ chức này với sự tham gia của các nhà chức trách Nga, Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ và Pháp đã diễn ra trong suốt mùa Hè.
Tóm lại, các cuộc đàm phán về số phận của Zaporizhzhya, cho dù kết quả là gì, cũng sẽ gây được sự chú ý bởi bởi thực tế: Thứ nhất, người đứng đầu một tổ chức quốc tế có thẩm quyền và ảnh hưởng sẽ đến thăm Moskva trong bối cảnh phương Tây và Nga tẩy chay ngoại giao với nhau. Thứ hai, không có chủ đề nóng bỏng nào trong chương trình nghị sự thế giới hơn là an toàn hạt nhân trong bối cảnh các tuyên bố về nguy cơ xung đột hạt nhân với Nga được đưa ra hàng ngày ở phương Tây.
Vì vậy, hôm 2/10, trong một cuộc phỏng vấn với hãng truyền hình NBC, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói rằng không chỉ Mỹ, mà cả NATO cũng duy trì liên lạc với Nga về chủ đề này. Ông Stoltenberg nêu rõ: "Chúng tôi đã nói rõ với Tổng thống Nga Putin rằng bất kỳ việc sử dụng vũ khí hạt nhân nào sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với Nga và tất nhiên, sẽ làm thay đổi bản chất của cuộc xung đột".
Theo cuộc phỏng vấn của Tổng thư ký Stoltenberg, NATO không muốn và không tìm cách biến tình hình ở Ukraine thành một cuộc đụng độ trực tiếp với Nga. Ông Stoltenberg chỉ ra rằng việc hỗ trợ Kiev bằng vũ khí và các biện pháp trừng phạt không khiến NATO trở thành một bên trong cuộc xung đột - ít nhất là theo quan điểm của NATO.
Điều quan trọng nhất đối với NATO lúc này chính là ngăn chặn một cuộc xung đột hạt nhân, dưới bất kỳ hình thức nào: cho dù đó là một cuộc tấn công tên lửa trực tiếp hay một vụ nổ tại một nhà máy điện hạt nhân. "Không thể có người chiến thắng trong một cuộc chiến tranh hạt nhân, và nó không được xảy ra", ông Stoltenberg nhắc lại.