Tàu chở ngũ cốc di chuyển dọc Eo biển Bosphorus tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ ngày 3/8/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo kênh CNBC, ông Borrell viết trên Twitter ngày 17/4: “Hậu quả của cuộc chiến ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Nga một lần nữa chặn 50 tàu ở Biển Đen đang chở số ngũ cốc rất cần thiết”. Ông nói thêm rằng EU và Liên hợp quốc sẽ tiếp tục vận chuyển các nông sản quan trọng thông qua các hành lang nhân đạo khác.
Nga chưa phản ứng gì về cáo buộc của ông Borrell, nhưng trước đó, Nga đã khẳng định rằng họ không tìm cách làm ùn ứ tàu hoạt động theo Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.
Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen là một thỏa thuận được ký kết vào tháng 7/2022 giữa Ukraine, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc, theo đó mở lại ba cảng chính của Ukraine để đưa nông sản đi xuất khẩu.
Trong khi đó, theo hãng tin TASS, ngày 17/4, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết triển vọng gia hạn thỏa thuận Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen hiện không mấy lạc quan, khi Nga cho rằng thỏa thuận này chưa được thực hiện một cách toàn diện.
Phát biểu với báo giới, ông Peskov nhận định triển vọng gia hạn cơ chế này vẫn không mấy khả thi, do những khúc mắc liên quan tính toàn diện của thỏa thuận vẫn chưa được giải quyết.
Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen đã được gia hạn thêm 120 ngày vào tháng 11/2022. Ngày 18/3, Nga tuyên bố chỉ gia hạn thỏa thuận này thêm 60 ngày, đồng thời sẽ ngừng tham gia Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen nếu bản ghi nhớ giữa Nga và Liên hợp quốc không đạt được tiến triển, trong đó lưu ý đến bối cảnh thực hiện bản ghi nhớ trong khuôn khổ sáng kiến. Bộ Quốc phòng Nga và Liên hợp quốc đã thống nhất nội dung về việc tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu lương thực và phân bón của Nga với thời hạn 3 năm.
Cùng ngày, theo hãng tin Reuters, phía Ukraine cho rằng Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen có nguy cơ rơi vào đình trệ sau sự việc xảy ra hôm 13/4 liên quan quá trình kiểm tra tàu. Theo quy định được nêu trong thỏa thuận, tất cả các tàu chở ngũ cốc xuất khẩu theo sáng kiến này đều phải chịu sự kiểm tra của giới chức từ cả 4 bên, trước và sau khi đến Ukraine. Việc kiểm tra diễn ra bên trong lãnh hải Thổ Nhĩ Kỳ và do các thành viên của Trung tâm điều phối chung (JCC) thực hiện.
Ngày 13/4, Bộ Ngoại giao Nga phản ánh hiện có 28 tàu chở tổng cộng hơn 1 triệu tấn thực phẩm trong khuôn khổ Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen đang chờ kiểm tra tại lãnh hải Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, nhân viên Liên hợp quốc tại JCC đã từ chối lên lịch kiểm tra các tàu này, thay vào đó là hỗ trợ đề nghị kiểm tra các tàu của Ukraine.
Gần đây, vấn đề nông sản Ukraine cũng gây căng thẳng ở EU sau khi Ba Lan và Hungary cấm nhập khẩu ngũ cốc Ukraine. Ủy ban châu Âu (EC) tuyên bố các hành động đơn phương liên quan đến thương mại của từng quốc gia thành viên EU là không thể chấp nhận được.
EC đã yêu cầu hai nước trên thông báo kế hoạch cấm nhập khẩu ngũ cốc và các nông sản khác từ Ukraine. Theo EC, các quốc gia thành viên EU cần phối hợp với các cơ quan của EU khi đưa ra quyết định như vậy, đồng thời EC cũng lưu ý rằng các vấn đề thương mại thuộc thẩm quyền của cơ quan này.
Kể từ khi xung đột nổ ra và các cảng bên bờ Biển Đen bị phong tỏa, ngũ cốc từ Ukraine được vận chuyển bằng đường bộ qua Ba Lan cũng như các quốc gia láng giềng khác của Ukraine trong EU và đã tràn ngập thị trường các quốc gia trung chuyển này. Nông dân Ba Lan từ mùa Hè năm 2022 đã cảnh báo rằng nông sản giá rẻ từ Ukraine khiến họ không thể cạnh tranh.
Ba Lan đã tuyên bố cấm nhập khẩu ngũ cốc và hàng chục mặt hàng nông sản khác của Ukraine cho đến hết ngày 30/6. Ngay sau đó, Hungary cũng áp đặt lệnh cấm tương tự.