Cố vấn Tổng thống Nga Yury Ushakov. Ảnh: TASS
“Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen không phải đã sụp đổ hoàn toàn, mà chỉ đơn giản là bị đình chỉ, bởi phần thoả thuận liên quan đến Nga đã không được thực hiện”, đài RT (Nga) dẫn tuyên bố của ông Ushakov hôm 26/7.
Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen, được ký kết hồi năm 2022, cho phép Ukraine xuất khẩu lương thực qua Biển Đen, bao gồm 2 phần chính. Một trong số các điều khoản của thoả thuận này là Nga phải đảm bảo an toàn cho các tàu thương mại đi và đến các cảng của Ukraine, với điều kiện các lô hàng này đã được kiểm tra tại Istanbul.
Tuần trước, Moskva đã từ chối gia hạn thỏa thuận đã ký kết với Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, dẫn đến việc chấm dứt thỏa thuận. Ông Farhan Haq, Phó phát ngôn viên của Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, xác nhận với TASS rằng những tuyên bố của ông Ushakov không làm thay đổi tình trạng pháp lý của thoả thuận.
Phần thứ hai của thỏa thuận kêu gọi dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế mà phương Tây đã áp đặt lên Nga, gây cản trở việc xuất khẩu lương thực và phân bón của nước này. Moskva cho rằng việc không đạt được bất kỳ tiến bộ rõ ràng nào là một trong những lý do khiến họ rút khỏi thoả thuận.
Trong cuộc họp báo về việc rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc hôm 21/7, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Vershinin giải thích: “Chúng tôi đã nhận được cam kết trong cả năm.”
Song ông Vershinin cho rằng về mặt kỹ thuật, thỏa thuận với Liên hợp quốc vẫn có hiệu lực. Ông nói thêm rằng nếu cuối cùng thỏa thuận này được khôi phục, Moskva sẽ sẵn sàng gia hạn phần liên quan đến hàng xuất khẩu của Ukraine theo một số hình thức mới.
Ngoài ra, Moskva đã chỉ trích thỏa thuận ngũ cốc không đáp ứng được những lý do nhân đạo. Theo đó, phần lớn các sản phẩm của Ukraine được gửi đến các quốc gia giàu có, chứ không phải là các nước nghèo đang bị đe dọa bởi tình trạng mất an ninh lương thực.
Moskva lập luận rằng điều này đã trở thành một dự án thương mại thuần túy giúp các thương nhân ngũ cốc quốc tế thu lợi nhuận, đồng thời mang lại cho Kiev nhiều nguồn lực hơn cho cuộc xung đột vũ trang chống lại Nga.
Quân đội Nga cũng cho rằng Kiev đã lạm dụng thỏa thuận này bằng cách sử dụng hành lang an toàn để tiến hành các cuộc tấn công quân sự nhằm vào Crimea, bán đảo đã sáp nhập Nga hồi năm 2014.
Về phần mình, Tổng thống Ukraine Zelensky đã chỉ trích quyết định rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen của Nga, đồng thời tuyên bố Kiev sẵn sàng tiếp tục hoạt động xuất khẩu.
Ông Zelensky tuyên bố: “Ngay cả khi không có Nga, mọi thứ vẫn được thực hiện để chúng tôi có thể sử dụng hành lang Biển Đen. Chúng tôi không lo sợ. Chúng tôi đã được các công ty sở hữu tàu tiếp cận. Họ nói rằng họ sẵn sàng tiếp tục vận chuyển”.